U dziecka chorego na AZS skóra jest niezwykle wrażliwa – nadmiernie reaguje na różne substancje, a tym samym – traci swoją naturalną barierę ochronną. Z tego względu, poza eliminacją alergenu z diety lub otoczenia dziecka i leczenia objawowego, niezwykle ważna jest właściwa pielęgnacja malucha.
Podstawą codziennej pielęgnacji dziecka cierpiącego na AZS jest systematyczne (kilka razy dziennie!) nawilżanie i natłuszczanie skóry specjalnymi kremami i maściami, tzw. emolientami – preparatami stworzonymi na bazie olejów mineralnych, które można znaleźć w aptece (są dostępne bez recepty!).
Ich celem jest:
- przywrócenie skórze naturalnej bariery ochronnej,
- zwiększenie elastyczności skóry,
- zapobieganie nadmiernej utracie wody,
- wyeliminowanie ognisk zapalnych,
- zredukowanie uporczywego świądu, obrzęku oraz zaczerwienienia.
Uwaga! W ciągu dnia lepiej stosować kremy, po kąpieli wieczornej – maści.
Kąpiele
Emolienty występują nie tylko w postaci kremów i maści, ale także emulsji, płynów do kąpieli czy żeli pod prysznic. Dlatego kąpiele również warto wzbogacić tymi cennymi środkami. Delikatne, umiarkowane kąpiele:
- około 10 – 15 min,
- w temperaturze zbliżonej do temperatury ciała,
- bez pomocy gąbki,
- z dodatkiem emolientów
przynoszą swędzącej skórze znaczną ulgę. Do wody można także dodać płatki owsiane lub sodę oczyszczoną, ponieważ one także mają działanie przeciwświądowe. W przeciwieństwie do emolientów, nie zwiększają jednak wchłaniania wody przez naskórek, dlatego bezpośrednio po kąpieli – zaraz po wysuszeniu dziecka, należy zastosować środki zmiękczające, zatrzymujące wilgoć. Wysuszeniu – co warto podkreślić – a nie wytarciu, ponieważ cienkiej i niezwykle wrażliwej skóry malca nie należy wycierać szorstkim ręcznikiem, ale osuszać – delikatnie i starannie przykładając miękki ręcznik do ciała. Można także stosować kąpiele lecznicze z dodatkiem olejków naturalnych, mineralnych, krochmalu czy siemienia lnianego.
Uwaga! Objawy nasilają kąpiele długie i gorące, zwłaszcza pod prysznicem.
Ubranie
W przypadku dziecka cierpiącego na AZS bardzo ważna jest bielizna oraz ubranie, jakie ma na sobie. Należy unikać tkanin syntetycznych – w szczególności wełnianych i grubych. Działają one drażniąco na delikatną skórę i mogą jedynie nasilić objawy. Bielizna nie może być obcisła i przylegająca do ciała. Najlepszym wyborem są ubranka z naturalnych włókien jedwabiu oraz bawełniane – są mięciutkie i przewiewne. Podobnie w przypadku pościeli i innych materiałów, mających styczność z wrażliwym ciałkiem dziecka – powinny być z naturalnego jedwabiu lub czystej bawełny. Należy dużą uwagę zwracać na pranie i płukanie tych tkanin – skóra dziecka może być wrażliwa także na różnego rodzaju detergenty zawarte w proszkach do prania (a nawet mydło!) Warto je prać często, w bardzo delikatnych środkach, w temperaturze co najmniej 60oC.
Uwaga! Należy unikać pierza jako składnika poduszek i kołder. Warto pomyśleć o materacu i pościeli z włókien hipoalergicznych, zabezpieczonych pokrowcem przed przenoszeniem roztoczy.
Dieta
W przypadku atopików niezwykle ważna jest odpowiednia dieta. Niemowlęta zaleca się karmić naturalnie przynajmniej do 4 miesiąca życia, przy czym o dietę musi w tym wypadku zadbać także karmiąca. Jeżeli karmienie naturalne nie wystarcza, wskazane jest stosowanie tzw. hydrolizatów białkowych – nie należy podawać dziecku żadnych mieszanek mlecznych. Rozszerzanie diety o produkty zawierające silne alergeny zaleca się rozpocząć dopiero po 2. roku życia. Trudno jednak wskazać dietę optymalną dla małego atopika – ustala się ją indywidualnie, obserwując reakcje na poszczególne produkty alergenne.
Uwaga! Produkty potencjalnie alergenne należy wprowadzać pojedynczo, w małych ilościach, w 10-dniowych odstępach.
Warunki domowe
W domu, w którym przebywa mały atopik, powinien panować porządek – nie należy narażać dziecka na kontakt z roztoczami kurzu domowego czy pleśnią, często odkurzać mieszkanie, ścierać podłogę i meble. Warto usunąć z domu stare gazety oraz nieużywane przedmioty, służące jedynie gromadzeniu kurzu. Zabawki z materiału, jak np. pluszowe misie są siedliskiem roztoczy, dlatego je także należy regularnie prać w detergentach dla alergików. Konieczne jest zadbanie o odpowiednie warunki, takie jak temperatura powietrza i jego wilgotność. Zarówno przegrzanie jak i wyziębienie skóry może powodować świąd. Najlepszym rozwiązaniem jest klimatyzacja pomieszczeń latem oraz nawilżacz powietrza w okresie zimowym. Wiele czynników, choć w danym przypadku nie są alergenami, może zaostrzać przebieg choroby, dlatego warto ich unikać. To np. dywany, wykładziny, firanki czy zasłony (zastąpić je można roletami).
Uwaga! Rodzice dziecka cierpiącego na AZS powinni zrezygnować z palenia papierosów.
Psychika
Niezwykle ważnym aspektem w kontekście AZS jest psychika chorego – czynniki emocjonalne mogą zaostrzać objawy choroby. Należy ograniczyć dziecku niepotrzebny stres, nie narażać go na zbyt silne emocje oraz zapewnić w miarę regularny, przewidywalny tryb życia – przestrzegać pór posiłków, spaceru, zabawy, kąpieli, snu. W ograniczeniu odruchu drapania pomóc mogą różnego rodzaju techniki relaksacyjne, które mają na celu zahamować nieco nerwowość i nadpobudliwość dziecka.
