Korzyści, płynących z czytania dzieciom bajek, rodzicom nie trzeba przypominać. Istnieją jednak bajki, które – poza tradycyjnymi zaletami, mają także działanie dodatkowe. Czym są baki terapeutyczne?
Bajkoterapia to metoda oddziaływania terapeutycznego za pomocą wymyślonych historii, w których dziecko odnajduje siebie oraz problem, z którym się zmaga. Zdaniem psychologów, to doskonały sposób na pomoc dziecku – szczególnie w przedziale wiekowym 3-9 lat – w adaptacji do trudnych sytuacji emocjonalnych. Idea terapii zaprzecza pokutującemu wśród niektórych przekonaniu, że najlepszym rozwiązaniem w zderzeniu z traumatycznymi zdarzeniami jest milczenie, bo „niemówienie o problemie pozwoli o nim zapomnieć”.
Niestety, rozmowa o doznanych przeżyciach nie zawsze pomaga, bo wyjaśnienie dziecku, co się stało i dlaczego – nie jest łatwe. Można to jednak zrobić pośrednio – za pomocą bajki terapeutycznej. To specjalna bajka, dopasowana do sytuacji, w której znajduje się dziecko. Okoliczności, w jakich rozgrywa się akcja, są podobne, jednak wszystko dzieje się w świecie fikcyjnym – bohaterami są zabawki, ufoludki, zwierzątka.
Celem bajek jest, m.in.:
- oswojenie dziecka z sytuacją zagrożenia poprzez przedstawienie jej w sposób obrazowy, łatwy do zrozumienia;
- nauczenie dziecka racjonalizowania problemu;
- wyjaśnienie dziecku związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy zdarzeniami;
- zapoznanie dziecka ze słownictwem, pozwalającym wyrażać emocje;
- pokazanie dziecku wzorów skutecznego działania w podobnych sytuacjach, nastawienie na działanie;
- zachęcenie dziecka do mówienia o zaistniałych problemach i emocjach.
Rodzaje bajek
Bajki terapeutyczne można podzielić na trzy podstawowe rodzaje:
- psychoedukacyjne:
za pomocą fikcyjnych bohaterów ukazują dziecku metaforę sytuacji, w
której samo się znajduje; bohater bajki to alter ego dziecka; problemy, które go spotykają, rozwiązuje za pomocą środków, istniejących także w rzeczywistym świecie; bohaterowie mówią otwarcie o swoich lękach; opowiadania nie zawierają wyraźnego morału, ale przedstawiają możliwe do zastosowania rozwiązania; mają na celu dokonanie zmian w zachowaniu dziecka, prezentują nowe strategie myślenia oraz sposoby działania w trudnej sytuacji;
- psychoterapeutyczne
podobne w strukturze do bajek psychoedukacyjnych, mają jednak bardziej rozbudowaną fabułę, a ich celem jest wyrównanie niezaspokojonych u dziecka potrzeb, zaoferowanie tego, czego aktualnie potrzebuje: wsparcia, zrozumienia, akceptacji, podniesienie samooceny;
Uwaga! Oba rodzaje bajek można też wykorzystywać profilaktycznie – jako działanie prewencyjne, np. w okresie poprzedzającym wystąpienie trudnego dla dziecka wydarzenia, o którym wiemy.
- relaksacyjne
służą odprężeniu, obniżeniu napięcia psychicznego i mięśniowego, np. po emocjonalnie wyczerpującym dniu, stresującym wydarzeniu.
Dla kogo bajki terapeutyczne?
Bajki terapeutyczne są polecane dzieciom, które przeżywają w swoim życiu swego rodzaju „przełomy”. Przykładowe sytuacje, w których pomocna może się okazać bajkoterapia:
- powrót mamy do pracy,
- pierwsza wizyta w przedszkolu,
- pójście do pierwszej klasy,
- rozwód rodziców,
- pojawienie się w rodzinie kolejnego dziecka,
- traumatyczny wypadek,
- ciężka choroba,
- śmierć kogoś bliskiego.
Gdzie kupić?
Bajki mogą oczywiście wymyślać sami rodzice, ponieważ to oni wiedzą najlepiej, z jakimi problemami emocjonalnym boryka się ich dziecko. Jednak napisanie zwykłej bajki wymaga sporo umiejętności, nie mówiąc już o takiej, która będzie działała „leczniczo”. Na początek warto więc poszukać sprawdzonych historii, które można znaleźć zarówno w serwisach poświęconych bajkowej terapii, jak też księgarniach – zarówno internetowych, jak i stacjonarnych. Na portalach, dedykowanych w całości tego rodzaju terapii, można także zamówić specjalny tekst bajkoterapeutyczny, skomponowany dla konkretnego dziecka przez osoby, pracujące metodą bajkoterapii na co dzień. Wymaga to jedynie opisania sytuacji, w jakiej znajduje się dziecko i problemu, z jakim się zmaga.
Uwaga! Bajkoterapia nie polega na jednorazowym zaprezentowaniu dziecku konkretnej historii. O przeczytanych bajkach należy z dzieckiem rozmawiać, pytać, rozwiewać wątpliwości.
