Celiakia u niemowląt i dzieci

autor: Sylwia Leszczyńska - dietetyk kliniczny, psychodietetyk | 20.01.2015

To choroba zapalna jelita cienkiego o podłożu autoimmunologicznym, związana z trwałą nietolerancją glutenu – białka występującego w zbożach – jak pszenica, żyto, jęczmień, owies, orkisz. Celiakia może wystąpić w każdym wieku u osób, które są predysponowane genetycznie.

Objawy celiakii i diagnostyka

Gluten u osób chorych na celiakię prowadzi do zapalenia jelit, zaniku kosmków jelitowych jelita cienkiego (małych wypustek błony śluzowej, zwiększających jego powierzchnię oraz wchłanianie składników pokarmowych) oraz uszkodzenia błony śluzowej. Efektem są zaburzenia wchłaniania pokarmu, które prowadzą do różnych objawów klinicznych.

Pierwsze objawy u niemowląt można zaobserwować po 4-6 tygodniach od wprowadzenia do diety produktów zawierających gluten. Do typowych objawów, które powinny wzbudzić twoje zaniepokojenie należą: biegunka, wymioty, zatrzymanie wzrostu, opóźnienie rozwoju psychoruchowego. U dzieci mogą występować bóle brzucha, powiększenie obwodu brzucha, bóle mięśni, stawów, utrata apetytu, apatia.

Dziecko może też być słabsze od rówieśników i bardziej podatne na infekcje. W badaniach pomocniczych obserwuje się niskie stężenie białka, niedobory witamina (A, D, E, K, kwasu foliowego), niedokrwistość z niedoboru żelaza. Niewykryta lub nieleczona celiakia zdecydowanie obniża jakość życia oraz zwiększa ryzyko powikłań, takich jak np. osteoporoza, uszkodzenie funkcji śledziony, nowotwory jelita cienkiego. U ok. 20% pacjentów z celiakią występują inne choroby autoimmunologiczne (np. autoimmunologiczne choroby tarczycy, cukrzyca typu 1,).

Chorobę trzewną diagnozuje się wykrywając określone przeciwciała we krwi. Podstawę do rozpoznania stanowi obecność we krwi dwóch spośród kilku przeciwciał (klasy IgA i IgG) typowych dla celiakii. W celu potwierdzenia tej diagnozy niezbędne jest przeprowadzenie biopsji jelita cienkiego.

Jeżeli u Twojego dziecka istnieje podejrzenie celiakii możesz wykonać badanie genetyczne, które w większości przypadków może potwierdzić lub wykluczyć chorobę – ok. 90-95% osób z celiakią ma typowy układ genów, który predysponuje do choroby. Badanie takie szczególnie zalecane jest dzieciom osób chorych na celiakię w celu jej wykluczenia, czy też osobom z niedoborem IgA, gdy wyniki badań serologicznych oraz biopsja jelita są sprzeczne lub niejasne.

Wzmacnianie odporności dziecka zimą

Czy celiakii można zapobiec ?

Jak wskazują badania istotne w obniżeniu ryzyka wystąpienia celiakii jest karmienie piersią oraz stosowanie się do zasad wprowadzania do diety niemowląt produktów zawierających gluten. Mitem jest, że produkty glutenowe należy włączyć do diety dziecka jak najpóźniej. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami – gluten powinien być stopniowo wprowadzany w 5 – 6 miesiącu życia dziecka, czyli wcześniej niż to było zalecane w wytycznych przed rokiem 2006 (po 10 m-cu lub nawet po pierwszym roku). Zmiana ta wynika z szeroko zakrojonych badań, w których dowiedziono że wcześniejsze wprowadzenie niewielkich ilości glutenu zmniejsza ryzyko zachorowania na celiakię.

Dawkę ekspozycyjną wprowadź w zależności od sposobu karmienia noworodka: w 5 miesiącu życia – jeśli karmisz piersią i w 6 miesiącu – jeśli dziecko jest karmione mlekiem modyfikowanym. Początkowo przez okres dwóch miesięcy podawaj dziecku raz dziennie 2—3 gramy glutenu (= 1/2 łyżeczki kleiku pszennego lub kaszy manny) w 100 ml posiłku. Przez kolejne dwa miesiące należy podawać zdwojoną dawkę (4—6 gramów). Jeśli nie ma objawów choroby trzewnej, produkty glutenowe możesz uwzględniać w diecie dziecka w większych ilościach. Choć okazuje się, że i po tym okresie ilość glutenu ma znaczenie.

W jednym z badań opublikowanych w Pediatrics zaobserwowano, że u dzieci poniżej 2. r.ż. 4 -krotny wzrost zapadalności na celiakię był poprzedzony 2 -krotnym wzrostem spożycia glutenu. Natomiast znaczny spadek zapadalności związany był ze zmniejszeniem spożycia glutenu o około 1/3. Ryzyko uczulenia na pokarm jest mniejsze, jeśli pierwsze miesiące podawania glutenu przypadają jeszcze podczas karmienia piersią. Nie należy natomiast wprowadzać glutenu przed 4. miesiącem życia.

Uwaga! Zgodnie z nowymi zaleceniami gluten powinno wprowadzić nie wcześniej niż w 5 i nie później niż w 6 miesiącu życia w ilości 2-3 g produktu glutenowego. Optymalnie jeśli jest wprowadzany w okresie karmienia naturalnego.

Leczenie, czyli diagnoza i co dalej ?

Jeśli u twojego dziecka zdiagnozowano celiakię, pamiętaj, że jedyna skuteczna terapia tej choroby polega na zastosowaniu diety bezglutenowej do końca życia. W przypadku jej konsekwentnego stosowania objawy ustępują a ryzyko powikłań zmniejsza się. U małych dzieci poprawa następuje na ogół znacznie szybciej niż u dorosłych. W przypadku wystąpienia objawów niedoborowych w zależności od potrzeb zlecana jest suplementacja określonych makroelementów, mikroelementów oraz witamin.

Karmienie piersią dziecka na diecie bezglutenowej

Nie ma potrzeby abyś karmiąc piersią stosowała dietę bezglutenową, jeśli u twojego dziecka zdiagnozowano celiakię. Owszem gluten może przenikać do mleka, ale jak wynika z badań, jego ilość w mleku kobiet spożywających gluten jest na poziomie 178 nanogramów na ml (maks. 1200 ng /ml).

Zakładając, że zanik kosmków jelita cienkiego u dziecka i w konsekwencji objawy towarzyszące celiakii mogą być powodowane przez produkty zawierające powyżej 1 mg glutenu na 100 g oznacza to, że mleko matki nawet o maksymalnym stężeniu glutenu (0,12 mg glutenu na 100 g mleka) jest bezpieczne i może być uznane za produkt bezglutenowy.

 

Sylwia Leszczyńska

Dietetyk kliniczny, psychodietetyk, właścicielka

SANVITA – Instytut Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej

www.instytutsanvita.pl

E/ info@instytutsanvita.pl

T/ +48 535 300 340

sanvita-logo-nowe-krzywe


@ śledź nas na instagramie
Ten komunikat o błędzie jest widoczny tylko dla administratorów WordPressa

Błąd: nie znaleziono kanału.

Przejdź na stronę ustawień kanału Instagramu, aby utworzyć kanał.

powrót do góry