Jak pokazują statystyki, w 73% przypadków jest to najczęstsza przyczyna niepłodności, a nieleczony PCOS może prowadzić do nowotworu błony śluzowej macicy.
Zespół policystycznych jajników (PCOS) to choroba o podłożu genetycznym.
Polega ona na niszczeniu tkanki jajnika wywołanej niedojrzałymi pęcherzykami Graffa, których rozwój został zatrzymany przed uwolnieniem komórki jajowej.
W takim przypadku nie dochodzi do powstania ciałka żółtego, a w miejscu pęcherzyków tworzą się torbiele, które można zaobserwować w badaniu USG.
Zobacz też: Co to jest endometrioza?
PCOS objawy
Zespół policystycznych jajników objawia się przede wszystkim zaburzeniami miesiączkowania. W przebiegu choroby dochodzi do zmian hormonalnych, które objawiają się niskim poziomem FSH, wysokim stężeniem LH i androgenów, co jest przyczyną deregulacji cyklu. Powoduje to nadmierną produkcję męskich hormonów płciowych, a u kobiet wiążę się z dodatkowym owłosieniem nad górną wargą, brodzie, podbródku, szyi, brodawkach sutkowych, mostku, górnych częściach ramienia. Może także wystąpić łysienie, przerost łechtaczki i warg sromowych, a także obniżenie tembru głosu. Na skórze z kolei pojawiają się zmiany łojotokowe i trądzikowe. U około połowy kobiet obserwuje się otyłość. Do objawów może dojść też podwyższenie cholesterolu, LDL, trójglicerydów. Rozpoznanie choroby nie jest jednak łatwe, a leczenie długotrwałe.
Zespół policystycznych jajników objawy:
- skąpe i nieregularne miesiączki
- nasilony trądzik
- nieuzasadnione tycie
- nadmierne owłosienie
- nadciśnienie
- podwyższony poziom cukru we krwi
- kłopoty z zajściem w ciążę
- poronienia
- łysienie typu męskiego
Zespół policystycznych jajników często współistnieje z innymi chorobami jak np.:
- cukrzyca typu 2
- choroby układu sercowo-naczyniowego
- hiperprolaktynemia
- rak trzonu macicy
Jak rozpoznać zespół policystycznych jajników?
Diagnoza PCOS polega przede wszystkim na wykluczeniu innych nieprawidłowości, jak np. nadmierne wydzielanie hormonów przez korę nadręczy czy przysadkę mózgową. W tym celu lekarz najpierw zleci wykonanie badania poziomu hormonów we krwi i USG dopochwowe.
Sprawdź: Torbiel jajnika – objawy i leczenie
W przypadku kobiety cierpiącej na PCOS na zdjęciach USG jajniki są otoczone pęcherzykami. Jeśli ginekolog nie jest pewny diagnozy może przepisać wykonanie dodatkowych badań, które pozwolą ustalić poziom hormonów związanych z cyklem menstruacyjnym (LH, FSH, E2, PRG), prolaktyny, DHEA, SHGB, a także stężenia cholesterolu i insuliny.
Zespół policystycznych jajników – leczenie
Leczenie PCOS ma charakter indywidualny. Wybór metody jest uwzględniony z pacjentką i jej planami życiowymi (np. ciąża). Terapia jest trudna i długotrwała. Zaczyna się ją od zrzucenia nadwagi, ponieważ tkanka tłuszczowa w niewielkim stopniu produkuje hormony. Jeśli kobieta pali papierosy, jak najszybciej powinna przestać, gdyż nikotyna pobudza organizm do produkcji większej ilości androgenów. Ważna jest także zwiększona aktywność fizyczna i zdrowa dieta.
Co jeść, a czego nie jeśli choruje się na zespół policystycznych jajników:
Warzywa:
– tak: sałata, pomidory, ogórki, cebula, papryka, fasola, kapusta
– nie: gotowana marchewka, ziemniaki i fasolka szparagowa
Owoce:
– tak: jabłka, grejpfruty, truskawki, wiśnie, jeżyny, maliny
– nie: arbuz, banany, owoce z puszki
Pieczywo:
– tak: ciemne pieczywo, pompernikiel
– nie: białe pieczywo
Nabiał:
– tak: maślanka, jogurty naturalne, odtłuszczone mleko
– nie: mleczne desery, tłuste mleko i sery
W leczeniu niezbędna może się okazać hormonoterapia. Najczęściej zaczyna się ją od kilkumiesięcznego stosowania tabletek antykoncepcyjnych. Ich działanie polega na uśpieniu jajników i regularnym występowaniu miesiączek. W przypadku dwuskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej zmniejsza się działanie hormonów męskich. Dzięki temu w jajnikach przestają pojawiać się torbiele, a same narządy zmniejszają swoją objętość. Uregulowanie miesiączek pozwala na ochronę błony śluzowej przed przerostem.
Warto przeczytać: Objawy i leczenie mięśniaków macicy
Kolejną metodą na policystyczne jajniki jest stosowanie leków, które stymulują owulację przez leki takie jak: klomifen, gonadotropinę lub folitropinę. Jeśli u kobiet występuje dodatkowo hiperprolaktynemia, czyli większe wydzielanie prolaktyny przez przysadkę mózgową, stosuje się leki hamujące jej wydzielanie np. bromergon, nonprolac.
W przypadku nadmiernego owłosienia (hirsutyzm) i trądziku lekarz zaleci środki, które mają na celu niwelowanie tych dolegliwości i zmniejszenie stężenia androgenów we krwi kobiety. Najczęściej stosuje się do tego:
- doustne tabletki antykoncepcyjne zawierające gestageny III lub IV generacji, które mają działanie antyandrogenne
- octan cyproteronu najczęściej w tabletkach Diane35, Sindi35, Androcur
- spironolakton zawarty w lekach na obrzęki
- metformina, która przyczynia się do spadku masy ciała i zmniejszeniu ilości insuliny w organizmie
Jeśli metody farmakologiczne okazują się nieskuteczne pacjentce proponuje się zabieg chirurgiczny – resekcję klinową jajników lub zabiegi laparoskopowe czyli elektrokauteryzację i laserowy drilling. Wszystkie z nich mają na celu usunięcie zalegających w jajnikach pęcherzyków przez nakłucie jajników i czasowe przywrócenie owulacji. Nie można jednak wykluczyć pojawienia się zrostów pozabiegowych.
Zespół policystycznych jajników, a zajście w ciążę
Leczenie PCOS trwa wiele lat. Jeśli kobieta planuje zajście w ciążę po kilku miesiącach terapię się przerywa. Zazwyczaj równowaga hormonalna poprawiła się na tyle, by mogło dojść do zapłodnienia. Czasem jednak jest konieczne podanie leków stymulujących jajeczkowanie.
Objawy zespołu policystycznych jajników nasilają się z wiekiem. Dlatego najlepiej dla kobiet chcących mieć dziecko urodzić je przed 25. rokiem życia. Ta choroba nie przekreśla szans na zdrowy rozwój płodu.
Przyszła mama cierpiąca na PCOS musi być pod stałą kontrolą lekarza. Z racji tego, że często jajeczkowanie jest stymulowane za pomocą leków, jest ona z założenia bardziej narażona na poronienie. Konieczne jest zatem staranne monitorowanie poziomu progesteronu i podawanie go w pierwszym trymestrze ciąży.
Zobacz więcej: Niedobór żelaza w organizmie – sprawdź, co oznacza!
Policystyczne jajniki zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy, nadciśnienia i miażdżycy oraz raka endometrium. Jeśli nie rozpocznie się leczenia będą nasilały się objawy takie jak kłopoty z cerą i tyciem.
