Cesarskie cięcie budzi wiele sporów zarówno wśród lekarzy, jak i kandydatek na matki. W dyskusji podkreśla się szczególnie wady tego rozwiązania i zagrożenia dla dalszego rozwoju noworodków. Jednak jest to często jedyny sposób na bezpieczny poród nie tylko dla dziecka, ale i matki. Czym jest i jak na zdrowie malucha wpływa cesarskie cięcie?
Czym jest i kiedy się wykonuje cesarskie cięcie?
Wskazania medyczne ściśle określają, kiedy należy wykonać cesarskie cięcie. Mimo, iż jest to poważna operacja chirurgiczna, nierzadko wykonywana jest również jako zabieg „na życzenie”. Planowanie przez lekarza cesarskiego cięcia poparte jest dokładnym wywiadem oraz badaniami stanu zdrowia przyszłej matki. Wskazaniami są najczęściej wady płodu lub jego nieprawidłowe położenie, niewspółmierność płodowo-miednicowa związana ze zbyt wielkim płodem, deceleracje, wypadnięcie pępowiny, przedwczesne odklejenie łożyska lub podejrzenie pęknięcia macicy i związanego z tym krwotoku. Ponadto, wskazaniami do cesarskiego cięcia mogą być sytuacje poza położnicze: problemy z układem sercowo-naczyniowym, mocne wady wzroku u matki (retinopatie lub odwarstwienie siatkówki), wady miednicy lub kręgosłupa u kobiety oraz wskazania neurologiczne, a nawet psychiatryczne.
Zalety cesarskiego cięcia to między innymi zmniejszenie ryzyka martwicy płodu, urazu okołoporodowego lub zespołu zachłyśnięcia smółką. Cesarskie cięcie może zwiększać też przeżywalność wcześniaków z masą urodzeniową poniżej 750 gramów w porównaniu do tych urodzonych naturalnie.
Sam zabieg polega na przecięciu powłok brzusznych i macicy, a następnie wyjęciu dziecka. Po tym macica i powłoki ciała są zaszywane. Samo cięcie wykonuje się najczęściej poziomo, tak by powstała później blizna mogła zostać ukryta pod bikini. Cięcie pionowe wykonywane jest rzadziej, chociaż bywa popularne w niektórych krajach.
Jak cesarskie cięcie może wpływać na dalszy rozwój noworodka?
Dla dalszego rozwoju dziecka cesarskie cięcie ma zasadnicze znaczenie. Szczególnie jest to widoczne w przypadku cięć planowanych. Dzieci urodzone przez cesarskie cięcie są bardziej narażone na choroby układu oddechowego, zwłaszcza astmę, zaburzenia układu pokarmowego i immunologicznego. Częściej pojawia się u nich otyłość, a ostatnie badania wskazują na możliwość pojawienia się zaburzeń w rozwoju psychomotorycznym. Już w chwili narodzin można zaobserwować różnice w pracy serca i układu oddechowego, poziomie glukozy oraz niższej temperaturze ciała u noworodków urodzonych przez cesarskie cięcie.
Odporność po cesarce
Zmiany w układzie immunologicznym i większa podatność na alergie u dzieci urodzonych przez cesarskie cięcie mogą być spowodowane brakiem bezpośredniego kontaktu z florą bakteryjną zasiedlającą pochwę matki, a która stanowi pierwszą linię obrony noworodka. Naturalny poród daje także noworodkowi pierwszą partię pożytecznych bakterii symbiotycznych pochodzących od matki, które kolonizują jego układ pokarmowy i stanowią ochronę przed mikroorganizmami chorobotwórczymi, służą detoksykacji oraz produkują niektóre niezbędne dla noworodka witaminy np. biotynę. Mikroorganizmy te modyfikują także odpowiedź immunologiczną organizmu, zmniejszając ryzyko pojawienia się alergii. U dzieci urodzonych przez cesarskie cięcie brakuje tego pierwszego „zaszczepienia” układu pokarmowego, co skutkuje mniejszą liczbą bakterii w układzie pokarmowym oraz wpływa na układ odpornościowy, między innymi przez wpływ na limfocyty. Pomocne w tej sytuacji mogą być probiotyki dla noworodków, zawierające „zdrową” florę bakteryjną.
Ponadto, tuż przed naturalnym porodem następują zmiany gospodarki hormonalnej matki, stanowiące dla płodu chemiczny sygnał zbliżającego się porodu i stymulujące procesy adaptacyjne jeszcze przed urodzeniem się. Brak takich sygnałów u dzieci po cesarskim cięciu wpływa na zmiany na poziomie molekularnym w ich organizmie. Zmiany następujące w czasie porodu naturalnego są dodatkowo jest wzmocnione wyrzutem adrenaliny, podczas gdy dziecko urodzone przez cesarskie cięcie ma jej niskie stężenie, co przekłada się na zmniejszenie jego wydolności oddechowej. U dzieci z cesarskiego cięcia nie ma także kompresji klatki piersiowej i związanego z tym efektywnego usunięcia płynu owodniowego z płuc noworodka. Problemy z układem oddechowym i jego mniejszą wydajnością mogą utrzymywać się zresztą przez dłuższy czas. U dzieci urodzonych naturalnie stres okołoporodowy jest stopniowy, podczas gdy u tych, które na świat przyszły w wyniku cesarskiego cięcia, jest on nagły i może zmienić reakcje neuroendokrynne i behawioralne, jakie wykazuje niemowlę. Rozwój noworodka po cesarskim cięciu powiązany jest także ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia nadwagi lub otyłości, chociaż przyrost wagi noworodka po cesarskim cięciu oraz jego dalszy rozwój w świetle badań nie odbiega od tego, jakim charakteryzują się dzieci urodzone naturalnie.
Dzieci, które urodziły się w ramach tzw. cesarki ratunkowej rozwijają się lepiej niż te urodzone w wyniku zabiegu planowego i są mniej podatne na choroby. Jest to związane ze wspomnianymi wcześniej zmianami hormonalnymi w organizmie matki i stopniową adaptacją płodu do mającego nastąpić porodu oraz rozpoczęciem normalnej akcji porodowej, zwłaszcza skurczy macicy, które wpływają pozytywnie na przygotowanie dziecka do przyjścia na świat.
