Dziecko cierpiące na atopowe zapalenie skóry (AZS) charakteryzuje się niezwykle wrażliwą cera, która – z uwagi na swoje właściwości, nadmiernie reaguje na różne substancje, tracąc tym samym naturalną barierę ochronną. Wymaga wyjątkowej troski i pielęgnacji specjalnymi środkami.
Emolienty – do czego służą?
To bezzapachowe preparaty kosmetyczne stworzone na bazie olejów mineralnych, służące do nawilżenia, natłuszczenia i uelastycznienia skóry. Są polecane wszystkim osobom o szczególnie wrażliwej cerze, a do takich należą zarówno dzieci, jak i dorośli cierpiący na atopowe zapalenie skóry. U osób tych naskórek jest suchy, mało elastyczny, pozbawiony naturalnej bariery ochronnej. Emolienty mają na celu:
- nawilżenie i natłuszczenie skóry – tworzą na powierzchni naskórka warstwę „oleju”, która blokuje parowanie z jej powierzchni;
- przywrócenie skórze naturalnej bariery ochronnej – chronią naskórek przed wnikaniem niepożądanych substancji z zewnątrz;
- zwiększenie elastyczności i sprężystości skóry – umożliwiają regenerację naskórka, dzięki czemu zaczyna on na nowo produkować potrzebne substancje;
- zapobieganie nadmiernej utracie wody – po wchłonięciu się zatrzymują wodę, blokując kanały, którymi jest ona wydalana na zewnątrz;
- wchłanianie wilgoci z otoczenia;
- wyeliminowanie ognisk zapalnych,
- zredukowanie uporczywego świądu, obrzęku oraz zaczerwienienia.
Emolienty powinny również stosować wszystkie osoby, charakteryzujące się skórą suchą, skłonną do podrażnień, z uszkodzoną barierą naskórkową.
W skład emolientów wchodzą najczęściej tłuszcze i kwasy tłuszczowe, węglowodory mineralne, pochodne mocznika, gliceryny oraz niektóre substancje naturalne, jak lanolina czy wazelina. Nie zawierają natomiast substancji dodatkowych, stosowanych zwykle przy produkcji kosmetyków – środków zapachowych, sztucznych barwników czy środków konserwujących (jeśli są konieczne, wówczas są ograniczane do niezbędnego minimum).
W jakiej postaci emolienty znajdę w aptece?
Występują pod różnymi postaciami, np.:
- maści,
- kremów,
- emulsji do ciała,
- mleczek i balsamów do ciała,
Dużą zaletą preparatów jest to, że się nie pienią – piana pojawiająca się w wyniku zastosowania kosmetyku to sygnał, że znajduje się w nim mydło, które zmienia niekorzystnie odczyn pH skóry.
- emulsji do kąpieli,
- żeli pod prysznic,
- płynów do kąpieli,
- olejków do kąpieli,
- kostek toaletowych.
Jak stosować emolienty?
Powinny stać się podstawą codziennej pielęgnacji dzieci i niemowląt cierpiących na AZS.
- Kąpiel
Kąpiel z dodatkiem emolientów uważana jest za kluczowy element codziennej pielęgnacji dzieci i niemowląt, zmagających się z problemem szczególnie wrażliwej skóry. Do kąpieli należy stosować środki w postaci płynów i żeli, a sama kąpiel powinna trwać około 10 – 15 minut (dłuższe przebywanie w wodzie może nasilić objawy atopowego zapalenia skóry). Temperatura wody musi być zbliżona do temperatury ciała – nie powinna przekraczać 36ºC, zaś temperatura pomieszczenia powinna oscylować w granicach 22-23º C. Do mycia nie należy używać gąbki ani myjki, ponieważ drażnią one dodatkowo cienki i delikatny naskórek – mogą wzmagać świąd i zaczerwienienie.
- Mycie głowy
Ważnym elementem kąpieli jest mycie włosów i skóry głowy, która jest bardzo podatna na wysuszanie. Szczególnie w okresie letnim warto używać szamponów z dodatkiem emolientów – w tym czasie głowa bardziej się poci. Tymczasem, warto pamiętać, że dla suchego, podrażnionego naskórka, pot jest szczególnym wrogiem – drażniąc ją, może nasilać problemy.
UWAGA! Kąpiele emoliencyjne to pierwszy krok właściwej pielęgnacji, ponieważ przygotowują ciało dziecka pod dodatkowe zabiegi – usuwają z naskórka drażniące substancje, a także ją zmiękczają, dzięki czemu nakładane później kremy czy balsamy skuteczniej przenikają w jej głąb.
- Osuszanie
Po zakończeniu kąpieli, należy ciało osuszyć delikatnie miękkim, bawełnianym ręcznikiem, przykładając go kolejno do każdej partii. W czasie osuszania ciała należy zwrócić szczególną uwagę na wszelkie zgięcia – łokcie, kolana, pachy, pachwiny oraz fałdki, ponieważ właśnie w tych miejscach najłatwiej o odparzenia.
- Po kąpieli
Najlepiej w przeciągu 5 minut nasmarować skórę środkami zawierającymi emolienty – najlepiej wchłaniają się wtedy, gdy skóra jest jeszcze wilgotna i miękka, co pozwala uniknąć tzw. wtórnego wysuszenia. Jeśli skóra nie jest mocno przesuszona, wystarczy zastosować mleczko lub balsam, ale jeśli wygląda na przesuszoną, lepiej użyć bardziej tłustego kremu lub maści. W przypadku, gdy stopień przesuszenia jest wysoki, lekarz może polecić krem, zawierający mocznik – jego zaletą jest to, że zatrzymuje wodę. Taki krem przyda się szczególnie miejscom najbardziej podatnym na przesuszanie, jak wspomniane już zgięcia czy fałdki.
UWAGA! Emolienty w postaci balsamów, kremów czy maści (w zależności od stopnia wysuszenia), należy aplikować kilka razy w ciągu dnia (najlepiej trzy razy dziennie, zużywając w przypadku dziecka około 150-200 g substancji tygodniowo), ponieważ środki te utrzymują się do 6 godzin . W ciągu dnia lepiej stosować kremy, zaś po kąpieli wieczornej – maści.
- Masaż
Pediatrzy polecają też włączenie do zabiegów pielęgnacyjnych masażu niemowlęcia, który – oprócz szeregu innych korzyści, wzmacnia kondycję skóry, wspomaga regenerację naskórka oraz poprawia wchłanianie substancji odżywczych z preparatów pielęgnacyjnych. Masażu nie należy wykonywać bezpośrednio po jedzeniu, ani wtedy, gdy dziecko jest głodne – najlepiej robić to po kąpieli, 3-4 razy w tygodniu. Masaż najlepiej wykonywać przy użyciu oliwki z dodatkiem emolientów.
Które środki z emolientami wybrać?
W zależności od konsystencji, omawiane preparaty mają inne funkcje, dlatego nie należy się ograniczać tylko do stosowania jednego z ich. Preparaty o mlecznej konsystencji (lotiony, mleczka) zatrzymują wodę w skórze. Te, w postaci maści, nadają jej gładkość, zaś te w kremie – nie tylko zatrzymują wodę czy wygładzają, ale dodatkowo nawilżają. W okresie zaostrzenia objawów, warto wybierać emolienty bogate w substancje, dodatkowo redukujące świąd oraz zmniejszające ryzyko rozwoju zakażeń. Warto jednak zadbać o to, by wszystkie preparaty pochodziły z jednej serii – wtedy skutecznie się uzupełniają.
UWAGA! Nawet, jeśli z wiekiem kłopotliwe dolegliwości ustępują, nie należy zaprzestawać profilaktycznego stosowania emolientów. Pozwala to na znaczne wydłużenie okresu remisji objawów, ograniczenie konieczności stosowania preparatów steroidowych, a czasami wręcz – zapobiega nawrotom choroby.
Emolienty można znaleźć w każdej aptece – są dostępne bez recepty, ponieważ nie zawierają w swoim składzie czynnych substancji leczniczych. Trzeba jednak pamiętać, że u wielu chorych konieczne jest jednak stosowanie preparatów recepturowych, dedykowanych składem konkretnemu problemowi skóry.
