Gronkowiec – kiedy jest groźny, czy wszyscy go mamy?

31.07.2018
Gronkowiec – kiedy jest groźny, czy wszyscy go mamy

Gronkowiec to powszechnie występujący w przyrodzie rodzaj bakterii gram-dodatnich o kulistym kształcie komórek. Morfologicznie kolonie wyglądają jak grona, stąd wywodzi się nazwa. Do tej pory opisano około 50 gatunków należących do tego rodzaju. Podział fizjologiczny oparto na zdolności do wytwarzania enzymu koagulazy, która odpowiada za przemianę fibrynogenu w fibrynę. Wyróżnia się gatunki koagulazododatnie oraz koagulazoujemne. Do tej pierwszej grupy zaliczany jest powszechnie znany i najlepiej zbadany gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), zaś do drugiej: gronkowiec skórny (Staphylococcus epidermidis).

Występowanie gronkowców

Gronkowce naturalnie występują zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. Zasiedlają przede wszystkim powierzchnię skóry oraz błon śluzowych. Występują ponadto w środowisku naturalnym. U ludzi spotkać można gronkowiec w nosie i drogach oddechowych, a także układzie pokarmowym, gdzie z reguły nie wywołuje żadnych objawów. Naturalnym miejscem występowania bakterii są także drogi rodne kobiet. Gronkowiec u dzieci również występuje jako element naturalnej mikroflory gardła i nosa. Wykrycie gronkowca złocistego lub innego gatunku z tego rodzaju w wymazie z gardła nie powinno być sygnałem alarmowym, ponieważ najczęstsze problemy przez nie wywoływane są związane z ropniami skórnymi.

Gronkowiec złocisty jest częstą przyczyną zakażeń w hodowlach zwierząt, zwłaszcza drobiu, a źle przygotowane, surowe, niedogotowane lub niedopieczone mięso może być jedną z przyczyn zakażenia tymi bakteriami. Drugim, ważnym nosicielem potencjalnie chorobotwórczych gronkowców są zwierzęta towarzyszące człowiekowi.

Patogeniczność gronkowców

Gronkowiec złocisty uważany jest za jeden z najczęstszych czynników zakażeń szpitalnych, ponieważ bakterie mogą łatwo wniknąć do osłabionego organizmu przez rany pooperacyjne, kroplówki, cewniki lub intubacje oraz bezpośredni kontakt z nosicielem czy osobą zarażoną, jak również za pośrednictwem używanych przez nie przedmiotów. Po charakterystycznych symptomach można domniemać, że w organizmie zadomowił się gronkowiec. Objawy to czyraki, ropnie, zapalenia tkanki łącznej czy liszaje, powstające w miejscu zakażenia na skórze. Po wniknięciu w głąb organizmu bakterie mogą się w nim rozpowszechniać i wywoływać procesy chorobowe, takie jak posocznica, zapalenie płuc, wsierdzia lub szpiku kostnego, a także schorzenia układu moczowego, zapalenia stawów, sutków, opon mózgowo-rdzieniowych. Zatrucia gronkowcowe, jeśli dojdzie do zakażenia, bardzo szybko się rozwijają – czas inkubacji wynosi 2 godziny. Z kolei, gdy dojdzie do zakażenia ustrojowego gronkowcem, w momencie zadziałania komórek układu immunologicznego (fagocytów) bakterie produkują enzym: koagulazę. Powstająca w wyniku działania włóknista fibryna utrudnia dostęp do komórek bakteryjnych. Uwagę trzeba zwracać szczególnie na dzieci osłabione po chorobie wirusowej, ponieważ bardzo łatwo stają się one ofiarą zakażeń gronkowcem. Gdy niemowlęta lub dzieci wykazują objawy zakażenia gronkowcem, należy udać się do lekarza w celu rozpoczęcia odpowiedniej terapii. Nie wolno próbować leczyć zakażeń gronkowcowych na własną rękę.

Wytwarzane przez gronkowce enterotoksyny są częstą przyczyną zatruć pokarmowych. Produkowana enterotoksyna jest bardzo odporna na działanie wysokiej temperatury, nie niszczy jej nawet gotowanie przez 30 minut. Jest ona tym groźniejsza, że nie powoduje zmiany smaku i zapachu potraw. Najczęstszym źródłem zakażeń pokarmowych są produkty mięsne i nabiał

Szczególnie kłopotliwe są gronkowce określane jako MRSA (od ang. methicyllin-resistant Staphylococcus aureus), które mają wykształcony mechanizm odporności przeciwko antybiotykom betalaktamowym, takim jak cefalosporyny, penicyliny czy monolaktamy. Mechanizm związany jest ze zmianą białka receptorowego w błonie komórkowej bakterii, które nie jest powinowate do cząsteczki antybiotyku.

Gronkowce koagulazoujemne np. gronkowiec skórny, przez długi czas uważane były za organizmy niepatogenne lub umiarkowanie patogenne, czyli wywołujące objawy chorobowe o niskiej uciążliwości dla chorego. Jednakże wyniki obserwacji dokonanych w ostatnich latach wskazują, że i te mikroorganizmy mogą być przyczyną poważnych infekcji. Jeszcze 30 lat temu ich pojawienie się w wymazach traktowano jako zanieczyszczenie związane ze źle pobraną próbką lub jako mikroflorę fizjologiczną. Obecnie uważa się, że potencjał patogenny koagulazo-ujemnych bakterii, takich jak S. epidermidis, S. haemolyticus lub S. saprophyticus w przypadku zakażeń szpitalnych jest zbliżony do S. aureus. Związane jest to z występowaniem wielu czynników wirulencji, wykrytych i opisanych najpierw u gronkowca złocistego, a dopiero później u gatunków pierwotnie uważanych za nieszkodliwe. Te czynniki to między innymi: hemolizyny α, β, δ i γ, leukocydyny, toksyny złuszczające A i B. U tych bakterii zidentyfikowano także geny odpowiadające za antybiotykooporność.

Objawy chorobowe wywoływane przez gronkowca skórnego i rzadziej przez pokrewne gatunki są bardzo podobne do tych, za które odpowiedzialny jest gronkowiec złocisty.

Zapobieganie zakażeniom gronkowcem

Podstawą w przypadku kontaktów z gronkowcem złocistym jest profilaktyka. Należy tu zaliczyć wszystkim utrzymanie odpowiedniej higieny oraz unikanie czynników powodujących osłabienie organizmu, takich jak brak snu, niewystarczająca ilość odpoczynku, palenie papierosów czy nadużywanie alkoholu. Podobnie należy postępować w przypadku niemowląt i dzieci, które powinny być regularnie i starannie myte. Gdy u dziecka pojawią się egzemy lub uszkodzenia skóry, należy je starannie oczyścić i zabezpieczyć przed możliwym zakażeniem.

prOVag żel

@ śledź nas na instagramie
Ten komunikat o błędzie jest widoczny tylko dla administratorów WordPressa

Błąd: nie znaleziono kanału.

Przejdź na stronę ustawień kanału Instagramu, aby utworzyć kanał.

powrót do góry