Menstruacja
Menstruacja u przeciętnej kobiety trwa 4 – 6 dni. W tym czasie następuje usunięcie przerośniętej, pogrubionej śluzówki macicy – z uwagi na to, że nie doszło do zapłodnienia uwolnionej komórki jajowej. Jeżeli do miesiączki nie dochodzi oznacza to więc, że w organizmie zagnieździło się zapłodnione jajeczko. Oczywiście powodów zatrzymania menstruacji może być więcej. To m.in. nadmierny stres, gwałtowna zmiana wagi, sport wyczynowy, wysiłek fizyczny, odstawienie tabletek antykoncepcyjnych czy zmiana klimatu.
Powody zaburzenia miesiączkowania mogą być też znacznie poważniejsze, jak – przykładowo: problemy hormonalne (brak owulacji, hiperprolaktynemia, hiperandrogenizacja), zespół policystycznych jajników, cysty czy guzy na jajnikach, przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników, choroby tarczycy, schorzenia narządu rodnego, zespół Cushinga, zaburzenia pracy podwzgórza, guzy przysadki i podwzgórza, schorzenia ogólne, choroby przewlekłe czy nowotwory.
Dni niepłodne względnie
Zaraz po ustąpieniu krwawienia miesiączkowego następuje okres niepłodności przedowulacyjnej, zwanej także niepłodnością względną. Nazwa ta sugeruje, że etap ten nie występuje bezwarunkowo u każdej kobiety – jeśli więc kobieta nie prowadzi obserwacji cyklu, nie może być pewna jego istnienia we własnym przypadku. Trudno też jednoznacznie wskazać długość owej fazy. U każdej kobiety może być inna, a co więcej – nawet u tej samej kobiety jej długość może się zmieniać w zależności od okresu życia. Kobiety, cieszące się cyklami regularnymi, mogą mieć taką samą liczbę dni niepłodnych każdego miesiąca, jednak u innych kobiet mogą pojawiać się w tym zakresie spore różnice.
Okres niepłodności względnejskłada się zwykle z dwóch etapów. W pierwszym – tzw. suchym, obecności śluzu szyjkowego nie stwierdza się, w drugim zaś – pojawia się lepka, gęsta, ale zwykle skąpa wydzielina. Okresowi niepłodności względnej towarzyszy tzw. faza niskich temperatur – podstawowa temperatura ciała zaraz po przebudzeniu po co najmniej 5 godzinach snu jest stosunkowo niska – około 36,4 st. (choć zależy to od organizmu danej kobiety – każdy przypadek należy traktować indywidualnie). W tym okresie szyjka macicy jest ściśle zamknięta.
U kobiet z krótkimi cyklami fazy niepłodności względnej można nie zaobserwować w ogóle – zaraz po miesiączce może rozpocząć się faza płodna.
Jak obliczyć dni płodne
W pewnym momencie po miesiączce i okresie niepłodności względnej dochodzi do wyselekcjonowania jednego pęcherzyka Graffa, w którego wnętrzu znajduje się komórka jajowa. Pęcherzyk ten zaczyna intensywnie rosnąć w jajniku, przygotowując się do pęknięcia i uwolnienia zamkniętej wewnątrz komórki. W tym celu szyjka stopniowo rozwiera się, a jej gruczoły intensyfikują wydzielanie śluzu, który zmienia swoją konsystencję i wygląd – śluz staje się coraz bardziej przejrzysty, gładki, rozciągliwy i śliski, przypominając z czasem surowe białko jaja kurzego. Towarzyszy mu uczucie wilgotności i śliskości w okolicach zewnętrznych narządów płciowych. Jednak, jak już zostało wspomniane, w przypadku cykli krótkich śluz tego typu może się pojawić już w ostatnich dniach krwawienia bądź zaraz po miesiączce.
Jeżeli prowadzimy notatki i zapisujemy temperaturę ciała, z pewnością wiemy, jak obliczyć dni płodne. Pierwszy dzień płodny uzyskamy, odejmując od najkrótszego cyklu 18 dni (27 – 18 = 9 – dziewiąty dzień cyklu jest pierwszym dniem płodnym, zaś dni od pierwszego krwawienia do 8. dnia włącznie uznajemy za niepłodne). By obliczyć ostatni płodny dzień cyklu, należy od najdłuższego cyklu odjąć 11 dni (30 – 11 = 19 – dziewiętnasty dzień cyklu jest ostatnim dniem płodnym, zaś dni od 20 aż do pierwszego dnia miesiączki uznajemy za niepłodne). Pomóc w ustaleniu dni płodnych pomóc może także dostępny na naszej stronie kalkulator dni płodnych. Podsumowując, w celu uniknięcia poczęcia należy unikać współżycia pomiędzy dziewiątym a dziewiętnastym dniem cyklu (z tymi dniami włącznie). Analogicznie – by zajść w ciążę należy współżyć przede wszystkim w tym okresie. Obliczanie dni płodnych może przynieść naprawdę sporo korzyści.
Warto zauważyć, że – mimo, iż do owulacji, czyli uwolnienia komórki jajowej jeszcze nie doszło – opisywany okres uznaje się za płodny.
W tym czasie plemniki mogą przejść przez otwartą, miękką, położoną nisko szyjkę i przeczekać w tzw. kryptach szyjkowych. Przyjmuje się więc, że płodność trwa już od około 6 dnia poprzedzającego owulację, kończy zaś nieco po terminie owulacji (około 3 dni). To, że plemnik jest w stanie przetrwać w kobiecym organizmie przez 48 do 72 godzin od ejakulacji, zaś komórka jajowa żyje około 24 godziny po owulacji – daje szansę zapłodnienia komórki jajowej przez cierpliwego plemnika, czekającego na swój moment jeszcze przed nastaniem jajeczkowania.
Owulacja
Owulacją nazywamy moment, w którym dochodzi do uwolnienia z jajowodów komórki jajowej. Istnieje kilka objawów, które mogą sygnalizować zbliżające się jajeczkowanie bądź też fakt, że owulacja właśnie nastąpiła. Jednym z podstawowych jest podwyższenie podstawowej temperatury ciała – o około 0,2°C. O ile jednak ten objaw występuje u każdej kobiety, istnieją symptomy dodatkowe – obserwowane tylko u niektórych. To tzw. ból owulacyjny – ukłucie w podbrzuszu, po prawej lub po lewej stronie (czasami może się także pojawić pobolewanie w dole brzucha), tkliwość piersi, plamienie, obrzmienie warg sromowych, wzrost libido, a czasem także – poprawa stanu włosów i cery. Dodatkowo, tuż przed owulacją szyjka macicy staje się bardziej miękka i odgina się do przodu.
Należy podkreślić, że owulacja nie oznacza zakończenia dni płodnych. Kończy je dopiero tzw. szczyt płodności, czyli ostatni dzień, w którym obserwuje się przynajmniej jedną cechę śluzu płodnego, a więc mokrość, śliskość w przedsionku pochwy, przejrzystość albo rozciągliwość śluzu. Po szczycie zmienia on charakter – staje się gęsty, lepki, mętny, czasami też zanika zupełnie i nie występuje aż do miesiączki.
Dni niepłodne bezwzględnie
Okres niepłodności poowulacyjnej, zwaną także bezwzględną, występuje zwykle od 3. lub 4. dnia po szczycie płodności i trwa aż do pierwszego dnia miesiączki. Uznaje się, że rozpoczyna się on: 3. dnia wieczorem po wystąpieniu okresu niezakłóconych temperatur wyższych (lub 4. dnia, jeśli trzecia temperatura nie jest o minimum 0,2˚C wyższa od najwyższej z 6 temperatur poprzedzających skok temperatury); 3. dnia wieczorem po szczycie objawów śluzu; 3. dnia wieczorem po szczycie szyjki macicy. Przy czym zawsze decyduje objaw, który wystąpił jako ostatni. Kolejna miesiączka, która sygnalizuje rozpoczęcie nowego cyklu, rozpoczyna się najpóźniej 12-16 dni po szczycie płodności.
By zaobserwować opisane wyżej objawy konieczne jest prowadzenie dokładnej obserwacji swojego organizmu: codzienne mierzenie temperatury (tym samym termometrem, w jamie ustnej, pochwie lub odbytnicy, ale zawsze w tym samym miejscu, bezpośrednio po przebudzeniu się i stale o tej samej godzinie), obserwacja śluzu szyjkowego oraz wysokości i rozwarcia szyjki macicy. Jest to istotne szczególnie w przypadku kobiet, dla których moment owulacji jest najważniejszym elementem metody planowania rodziny. Niestety, należy wziąć pod uwagę, że na wiarygodność wyników może wpłynąć wiele czynników, jak np. infekcja, przyjmowanie środków przeciwbólowych, spożycie alkoholu czy zmiana klimatu.
