Podwyższony poziom cholesterolu – takie słowa słyszy wiele osób po rutynowych badaniach wykonywanych okresowo. Cześć z nich bierze sobie do serca zalecenia lekarza i zmienia swój tryb życia i dietę. Jest też część osób, które nie robią nic w tym kierunku i może u nich dojść do poważnych powikłań. Kiedy powinniśmy zacząć się martwić? Czy każdy cholesterol jest zawsze zły dla naszego zdrowia? Jaki jest właściwy poziom cholesterolu i czym właściwie jest ten cały cholesterol?
Czym jest cholesterol i jakie funkcje pełni w naszym organizmie?
Cholesterol jest substancją tłuszczową, która występuje naturalnie w naszym organizmie. Znajduje się on w błonach komórkowych, a także we krwi. Warto przy tym wiedzieć, że znaczna część cholesterolu jest produkowana w naszym organizmie, zaś pozostała – ok. 25% jest dostarczana wraz z jedzeniem, kiedy spożywamy produkty pochodzenia zwierzęcego. Prawidłowy cholesterol jest bardzo ważny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu – bierze udział między innymi w procesie produkcji określonych hormonów, w tym płciowych, ma istotne znaczenie przy produkcji witaminy D oraz ma związek z kwasami żółciowymi.
Co ważne, na potrzeby prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, wystarczy tyle cholesterolu, ile jest produkowane przez nasze ciało. Taki cholesterol, czyli cholesterol endogenny sam w sobie nie jest zły. Niebezpieczne są sytuacje, kiedy poziom cholesterolu staje się podwyższony. Tutaj też warto wspomnieć, że często mowa jest o „złym” i „dobrym” cholesterolu. Co to oznacza? Jako „dobry” określa się cholesterol oznaczony HDL (z angielskiego high density lipoproteins), czyli lipoproteiny o dużej gęstości. Chronią one naczynia krwionośne przed rozwojem miażdżycy, gdyż transportują nadmiar cholesterolu z krwioobiegu do wątroby. Tam jest wydalany.
Natomiast na miano „złego” cholesterolu zasłużyły sobie lipoproteiny o małej gęstości LDL (z angielskiego low denisty lipoproteins). Podwyższony poziom tych cząsteczek może zwiększyć ryzyko chorób serca, ale także udaru mózgu.
Normy cholesterolu
W związku z tym, że pod ogólnym pojęciem cholesterol rozumie się kilka rodzajów cząstek lipidowych, aby poznać jego poziom, należy wykonać badanie, jakim jest pełny lipidogram. Dzięki takiemu badaniu poznamy między innymi, jak wysoki jest cholesterol całkowity. Normy ustalone są również dla poszczególnych frakcji lipidów cholesterolu, czyli na wynikach poznamy, jaki ma poziom cholesterol HDL oraz cholesterol LDL. Normy dla poszczególnych wyników prezentują się następująco:
- cholesterol całkowity – normą jest stężenie we krwi do 200 mg/dl, poziom podwyższony to 200-250 mg/dl, zaś poziom znacznie podwyższony to powyżej 250 mg/dl;
- cholesterol HDL – norma dla mężczyzn to 35-70 mg/dl, zaś dla kobiet 40-8 mg/dl;
- cholesterol LDL – normą jest stężenie we krwi poniżej 135 mg/dl, poziom podwyższony to135-155, poziom znacznie podwyższony to powyżej 155 mg/dl.
Ważne jest to, jak badany jest cholesterol. Wyniki będą miarodajne, jeżeli pacjent będzie na czczo co najmniej 12 godzin, w przypadku badania cholesterolu całkowitego, a także 12-14 godzin, w przypadku badania jego poszczególnych frakcji.
W jaki sposób obniżyć poziom cholesterolu we krwi?
Jeżeli poziom cholesterolu we krwi jest za wysoki, warto przyjrzeć się swojemu trybowi życia. Chodzi tu nie tylko o dietę, ale także naszą codzienność – ile ruchu zażywamy czy korzystamy z używek oraz ile czasu spędzamy na świeżym powietrzu (zaleca się ćwiczenie 3 razy w tygodniu po 30 minut). Jeżeli chcemy utrzymać cholesterol „w ryzach”, musimy zmienić nasze życie – więcej się ruszać, najlepiej na świeżym powietrzu i zmienić naszą dietę na lżejszą. Przede wszystkim wprowadzić produkty roślinne, które pozwalają na utrzymanie właściwego poziomu cholesterolu, a nawet zmniejszenie poziomu „złych” frakcji lipidowych. Do diety warto wprowadzić więcej owoców, a tłuszcze zwierzęce zastąpić roślinnymi. Zaleca się też unikanie używek. Przede wszystkim alkoholu i kofeiny, ale także wyrobów tytoniowych. Pierwsze efekty po wprowadzonych zmianach można zaobserwować już po mniej więcej pół roku. Niekiedy na takie efekty trzeba poczekać dłużej.
Co istotne, o prawidłowy poziom cholesterolu należy dbać już u małych dzieci, a nawet niemowląt. Gdy dziecko jest karmione piersią, cholesterol dostarczany mu jest wraz z mlekiem matki. Dopiero u dziecka w wieku około 2 lat wątroba zaczyna produkować samodzielnie wystarczające ilości cholesterolu, więc trzeba odpowiednio bilansować dietę dziecka, by dostarczać go mniej wraz z pokarmami.
U pacjentów z bardzo wysokim cholesterolem konieczne jest leczenie farmakologiczne. Lekarz po wykonaniu serii badań indywidualnie dobiera lekarstwa oraz ich dawkę, biorąc pod uwagę to, czy wysokiemu stężeniu cholesterolu we krwi nie towarzyszą inne schorzenia. Przy niskim przekroczeniu poziomu cholesterolu we krwi można zdecydować się na produkty dostępne w aptekach bez recepty bazujące między innymi na wyciągach z karczocha, fitoestrogenach sojowych czy wyciągu z dyni.
