Badanie ginekologiczne
Badanie ginekologiczne to najważniejszy element wizyty u ginekologa. Tego rodzaju wizyta zalecana jest wszystkim kobietom w wieku 18 – 20 lat oraz – niezależnie od wieku – w sytuacji, gdy dziewczyna planuje rozpoczęcie współżycia bądź obserwuje u siebie niepokojące objawy. Badanie różni się w zależności od tego, czy kobieta jest dziewicą czy ma już za sobą kontakty seksualne. Do badania konieczne jest położenie się na wznak (w pozycji półleżącej) na specjalnym fotelu ginekologicznym oraz odwiedzenie nóg na boki. Pozwala to lekarzowi na zbadanie wnętrza pochwy. Za pomocą wziernika rozchyla ścianki pochwy – to z kolei ułatwia ocenę oraz pobranie wymazu cytologicznego. Kolejny etap to badania palpacyjne, które polega na wprowadzeniu do pochwy pacjentki dwóch palców oraz położenie drugiej ręki na jej brzuchu – pozwala to na dokładne zbadanie narządu rodnego, pochwy, ujścia macicy i samej macicy.
Badanie piersi, USG piersi, mammografia
To ważny element wizyty u ginekologa – powinno być przeprowadzane za każdym razem, zaraz po badaniu ginekologicznym. Pacjentka musi się rozebrać od pasa w górę, co pozwala lekarzowi zbadać piersi oraz węzły chłonne, znajdujące się w dołach pachowych. Jeżeli stwierdza się obecność wycieku z piersi, konieczne jest pobranie próbki wydzieliny do badania cytologicznego. Z kolei w przypadku stwierdzenia zmian cystycznych, zaleca się wykonanie biopsji.
Bardziej dokładnym badaniem piersi jest USG, które zaleca się wykonywać profilaktycznie raz do roku, a także w każdym przypadku, jeśli kobieta odczuwa nietypowy ból w piersiach. Najlepiej wykonywać je zaraz po miesiączce, ponieważ w drugiej fazie cyklu piersi są obrzmiałe, a to utrudnia badanie. Samo badanie jest bezbolesne, a wykonuje się je za pomocą ultradźwięków – pacjentka kładzie się na leżance z ręką za głową, zaś lekarz smaruje jej piersi specjalnym żelem, ułatwiającym przewodzenie sygnałów. Następnie przesuwa po nich głowicą aparatu ultrasonograficznego, która jest połączona z komputerem – dzięki temu na monitorze można obserwować obraz tkanki piersiowej. Lekarz bada też węzły chłonne po to, by wykluczyć ich powiększenie.
Kolejnym badaniem piersi jest mammografia, która polega na prześwietleniu piersi małą dawką promieni rentgenowskich. Zaleca się ją jako badanie przesiewowe w grupach szczególnie narażonych na rozwój nowotworu piersi. Badanie wykonuje się na stojąco – układa się najpierw jedną, a następnie drugą pierś na specjalnej płycie, po czym dociska się do niej drugą płytą. Po zrobieniu zdjęcia zamienia się położenie płyt na pionowe i ponownie prześwietla się piersi. Badanie nie powinno być bolesne, ale pacjentka z reguły odczuwa dyskomfort w postaci ściskania.
Cytologia
Cytologią nazywamy badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy. Jest zalecane kobietom po ukończeniu 25. roku życia oraz wszystkim tym, które rozpoczęły współżycie seksualne. Profilaktycznie powinno być wykonywane przynajmniej raz w roku, nie wcześniej niż w 4 dniu po miesiączce i nie później niż w 4 dniu przed kolejną miesiączką. Najlepszym czasem na przeprowadzenie badania jest okres pomiędzy 10. a 18. dniem cyklu.
Badanie nie jest bolesne i trwa zaledwie chwilę, ale trudno twierdzić, że jest przyjemne.
Polega na tym, że lekarz wprowadza do pochwy wziernik i przy pomocy specjalnej szczoteczki na dość długiej rączce pobiera z szyjki próbkę śluzu oraz złuszczonego nabłonka, które następnie nanoszone są na specjalne szkiełko, utrwalane odczynnikami i oceniane pod mikroskopem.
Kolposkopia
To nowoczesna i precyzyjna metoda badania wykorzystywana przede wszystkim w profilaktyce raka szyjki macicy. Wykonywana jest u kobiet, u których zdiagnozowano nieprawidłowy wynik badania cytologicznego – pozwala to na potwierdzenie bądź zaprzeczenie obecności komórek nowotworowych. Badania nie wykonuje się w czasie krwawienia miesiączkowego.
Badanie nie jest bolesne i trwa od kilku do kilkunastu minut. Polega na oglądaniu powierzchni szyjki macicy, dolnej części jej kanału oraz pochwy i sromu za pomocą kolposkopu – urządzenia optycznego, które potrafi powiększyć obraz nawet do 40. razy. Pacjentce zakłada się tzw. wziernik samotrzymający, a następnie tubus z układem optycznym – kolposkopem. Dzięki temu lekarz może precyzyjnie zlokalizować i obejrzeć miejsce, z którego pobrano wycinek do badania, ocenić strukturę przestrzenną nabłonka, jego barwę, układ, przejrzystość oraz rysunek naczyń krwionośnych.
USG ginekologiczne, transwaginalne, dopochwowe
To badanie wykorzystywane jest m.in. w profilaktyce raka jajnika. Jest zalecane kobietom po ukończeniu 30. roku życia, zaś w sytuacji, kiedy w rodzinie pojawiały się przypadki takiego nowotworu – wcześniej. Najlepszym czasem na jego przeprowadzenie jest okres przed miesiączką lub po (co jest dla kobiety bardziej komfortowe), ale można je wykonać w każdym dniu cyklu – nawet podczas krwawienia.
Badanie nie jest bolesne i trwa około 15 minut. Polega na tym, że lekarz wprowadza do pochwy specjalną głowicę, a następnie obserwuje pojawiający się na monitorze obraz narządu rodnego. Pozwala to na dokładne przyjrzenie się macicy i jajnikom oraz wykrycie ewentualnych zmian w ich obrębie. Urządzenie wytwarza także ultradźwięki, które pozwalają na zdiagnozowanie ewentualnych nieprawidłowości w pracy narządów wewnętrznych.
Kolonoskopia
To badanie wykorzystywane m.in. w profilaktyce raka jelita grubego. Jest zalecane kobietom po ukończeniu 50. roku życia, zaś w sytuacji, kiedy w rodzinie pojawiały się przypadki raka jelita – wcześniej.
Innym wskazaniem do wykonania badania są częste dolegliwości gastryczne: wzdęcia, bóle brzucha, zaparcia, biegunki.
Badanie trwa od 15 do ponad 30 minut. Może powodować dyskomfort – uczucie parcia lub kłucia, dlatego zaleca się wcześniejsze znieczulenie. Polega na tym, że lekarz wprowadza przez odbyt specjalny wziernik – cienki i elastyczny przewód zakończony kamerą, zwany kolonoskopem, a następnie obserwuje pojawiający się na monitorze obraz dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Umożliwia dokładne obejrzenie śluzówki okrężnicy, pobranie wycinków do ewentualnych badań bądź usuwanie niewielkich struktur patologicznych.
Rektoskopia
To badanie wykorzystywane jest w profilaktyce raka odbytnicy. Wskazaniem do niego jest obecność krwi w stolcu, zmiana rytmu wypróżnień, uczucie tzw. „próżnego” parcia na stolec, niewyjaśniona przyczyna anemii, a także kontrola po leczeniu zachowawczym i operacyjnym chorób odbytu i odbytnicy.
Badanie trwa od 3 do 5 minut. Z reguły nie powoduje dolegliwości bólowych, a jeśli tak – jedynie krótkotrwałe (może wywoływać dyskomfort w postaci uczucia rozpierania w odbytnicy). Polega na tym, że lekarz wprowadza rektoskop – aparat w kształcie rury o średnicy 18 mm, do jelita grubego. W czasie badania ocenia się wygląd śluzówki odbytnicy, stwierdza ewentualną obecność zmian, a w razie konieczności – pobiera próbki tkanki do dalszej analizy.
Krępują, ale czy powinny?
Wszystkie powyższe badania zdają się być niezwykle intymne i nic w tym dziwnego – wiążą się przecież z najbardziej delikatnymi okolicami naszego ciała. Warto jednak uświadomić sobie pewną prawdę, która powinna pomóc zwalczyć niepotrzebny wstyd – specjaliści przeprowadzający tego rodzaju badania robią to rutynowo, codziennie.
O ile niektórzy obruszają się na stwierdzenie, że pacjenci to dla lekarzy swego rodzaju klienci – podmioty bezosobowe, w tym wypadku takie podejście okazuje się niezwykle pomocne. W momencie badania lekarz nie widzi w nas konkretnej osoby, ale przypadek (nie walczmy z tym terminem!), który być może wymaga pomocy. Jeżeli rzeczywiście tak jest – dobry lekarz z pewnością z usługodawcy zamieni się w doradcę i wskaże najlepszą drogę pomocy. Musimy jednak dać mu na to szansę! Wstyd jak wiadomo, do najlepszych doradców nie należy, ale w przypadku naszego zdrowia, slogan ten nabiera szczególnego znaczenia.
