Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią niemowlęcia przez pierwsze 6 miesięcy. Mleko mamy ma doskonale dobrany skład, tak by maleństwo otrzymywało wszystko to, co mu jest potrzebne do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Karmienie sztuczne jest alternatywą dla mam, które z jakichś przyczyn karmić nie mogą.
Fakt iż karmienie naturalne jest zalecane przez Światową Organizację Zdrowia nie oznacza, że karmienie sztuczne jest gorsze. Maleństwo karmione sztucznie również może rozwijać się prawidłowo, a mama nie karmiąc piersią również może nawiązać więź z dzieckiem, poprzez przytulanie maluszka i okazywanie mu czułości.
Karmienie naturalne
Pierwsze kilka dni po porodzie piersi wydzielają tzw. siarę – jest to mleko bardzo wartościowe, gdyż zawiera dużo białka i przeciwciał. Następnie wydzielane jest mleko przejściowe, które po 7 dniu po porodzie przekształca się w mleko dojrzałe.
Białka zawarte w mleku mamy to kazeina i białka serwatkowe. Białko serwatkowe: α-laktoalbumina odgrywa znaczenie odżywcze, zaś inne frakcje białek, takie jak laktoferryna, lizozym- odgrywają ważną rolę w mechanizmach odpornościowych. Węglowodany zawarte w mleku mamy to przede wszystkim laktoza, która stanowi źródło energii a także wpływa na wchłanianie wapnia i magnezu. Oprócz laktozy w mleku kobiecym znajdziemy również oligosacharydy, które chronią niemowlę przed zakażeniami. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, zawarte w pokarmie mamy są składnikami błon komórkowych. Ich skupiska stwierdza się w błonach komórek siatkówki i w komórkach nerwowych.
Mleko mamy ma zbilansowany skład również pod względem zawartości składników mineralnych. Szczególne znaczenie przywiązuje się do odpowiedniego poziomu sodu, dzięki czemu nerki maluszka są chronione przed nadmiernym obciążeniem ich tym pierwiastkiem. Ważny jest również stosunek wapnia do fosforu (w mleku kobiecym wynosi 2:1), dzięki czemu maluszek chroniony jest przed hipokalcemią i hiperfosfatemią.
Dieta mamy a skład pokarmu
Skład mleka mamy karmiącej jest stały, gdyż w dużej mierze pochodzi on z ilości zapasów gromadzonych podczas ciąży. Na skład pokarmu mają jednak wpływ niektóre witaminy (z grupy B, witamina C) i niektóre składniki mineralne – im jest ich więcej w diecie mamy tym jest ich więcej w pokarmie. Podobna zależność dotyczy również kwasów tłuszczowych nasyconych.
Warto też wiedzieć, że spożywanie niektórych potraw, np. z zawartością ostrych przypraw, chrzanu czy czosnku może wpłynąć na smak pokarmu.
Mama karmiąca powinna również uważać na kawę i alkohol. Kofeina zawarta w kawie przechodzi do pokarmu, więc przy nadmiernym spożyciu kawy dziecko może być nadpobudliwe ruchowo, mieć problemy ze snem i być drażliwe. Alkohol w diecie mamy może spowodować ospałość maleństwa a w większych ilościach może spowodować zatrzymanie laktacji!
Jak karmić?
Dziecko karmione naturalnie powinno być karmione na żądanie! Oznacza to, że maleństwo ma jeść tyle razy i tak długo jak chce. Zaleca się aby dziecko było przystawiane do obydwu piersi. Mama powinna rozpocząć karmienie w ciągu pierwszej godziny po porodzie. Wczesne przystawienie maleństwa do piersi ma niezwykły wpływ na przebieg i czas trwania laktacji. Karmienie powinno być kontynuowane tak długo jak będzie to możliwe.
Karmienie naturalne – korzyści nie tylko dla dziecka… ale również dla mamy!
Korzyści dla dziecka:
- naturalny sposób kamienia
- pokarm, który jest tani i wygodny – zawsze gotowy do podania
- odpowiedni skład, który jest w pełni dostosowany do potrzeb maleństwa
- zaspokaja nie tylko głód ale i pragnienie maluszka
- niepowtarzalna więź z mamą
Dzieci karmione piersią rozwijają prawidłowo zgryz (mają rzadsze wady wymowy) a także szybciej ustępuje żółtaczka poporodowa. Karmienie piersią wpływa również na prawidłowy rozwój układu odpornościowego czego efektem są rzadsze alergie u maluszków karmionych pokarmem mamy.
Korzyści dla mamy:
- łatwiejszy powrót do masy ciała sprzed ciąży (Produkcja mleka i karmienie jest wydatkiem energetycznym!)
- mama karmiąca piersią odczuwa lepsze samopoczucie, mamy karmiące mają mniejsze ryzyko depresji poporodowej (wydzielana jest prolaktyna)
- karmienie naturalne chroni przed nowotworami jajników, piersi, chorobami układu krążenia i osteoporozą
- szybsze gojenie się ran i redukcja zmian ciążowych
Karmienie sztuczne
Mleko modyfikowane wytwarzane jest z mleka krowiego, które poddawane jest zmianom ilościowym i jakościowym. Mleko modyfikowane wytwarzane jest na wzór mleka kobiecego, tak aby jego skład był jak najbardziej zbliżony do mleka mamy. Mleko początkowe, które przeznaczone jest do 6 miesiąca życia ma obniżone całkowite stężenie białka, zmieniony skład tłuszczów, aby zapewnić prawidłową podaż niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Ten rodzaj mleka ma również zmodyfikowany skład węglowodanów. tak aby zawartość laktozy była zbliżona do jej zawartości w mleku kobiecym. Obniżone jest również stężenie sodu.
Mleko do dalszego żywienia niemowląt (tzw. mleko następne) różni się składem od mleka początkowego, gdyż przeznaczone jest do stosowania w okresie kiedy mamy wprowadzają do diety maluszka pokarmy uzupełniające. Główne różnice dotyczą zawartości żelaza i białka.
Dieta mamy
Z uwagi na fakt, że mama nie karmi naturalnie jej sposób żywienia nie wpływa na skład mleka, niemniej jednak powinna się ona odżywiać zdrowo, dostarczać wszystkich składników odżywczych aby być zdrowa i mieć siłę do opieki nad swoim maleństwem. Sposób żywienia ma wpływ nie tylko na stan zdrowia mamy, ale również na jej samopoczucie.
Jak karmić?
Warto wiedzieć, że maluszek karmiony mlecznymi mieszankami, w porównaniu do naturalnego karmienia nie powinien być karmiony na żądanie. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że maleństwo nie trawi tak szybko sztucznych mieszanek. Przerwy między karmieniem powinny wynosić około 3-4 godziny. W pierwszych miesiącach życia maluszek powinien być karmiony 5-6 razy w ciągu dnia i dodatkowo raz w nocy.
Oprócz częstotliwości ważne są również porcje mleka. Mama powinna się zapoznać ze schematem żywienia sztucznego, w tym celu najlepiej aby zgłosił się do swojego pediatry lub dietetyka. Mamy powinny też czytać etykiety na opakowaniach, aby w odpowiedni sposób przygotować mleko dla swego maluszka.
Ewa Grabani – Dietetyk kliniczny, psychodietetyk
Instytut Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej SANVITA, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA
