Kiedy organizm nie trawi mleka, czyli nietolerancja laktozy

autor: Agata Cygan - Kukla | 21.11.2014

Często bywa mylona z alergią pokarmową na mleko. Tymczasem, to dwa zupełnie osobne schorzenia, które łączy jedno – awersja organizmu do mleka.

Nietolerancja pokarmowa – w przeciwieństwie do alergii, nie jest związana z systemem immunologicznym. Powoduje ją fakt, że w organizmie brakuje enzymu trawiennego, niezbędnego do przyswojenia danego składnika. Najczęściej mamy do czynienia z nietolerancją laktozy, glutenu, fruktozy oraz alkoholu.

Nietolerancja laktozy

Spowodowana jest niewystarczającym trawieniem laktozy, czyli dwucukru, będącego składnikiem mleka i niektórych produktów mlecznych. Stanowi źródło łatwo przyswajalnej energii, wpływa na rozwój zmysłu smaku, regulację łaknienia, gospodarkę hormonalną, a także na proces regeneracji jelit oraz ich motorykę. By jednak mogła spełniać swoje funkcje, musi zostać strawiona w jelicie cienkim. Laktaza jelitowa, czyli enzym odpowiedzialny za trawienie laktozy (rozkłada ją do glukozy i galaktozy), który wydzielany jest w jelicie, w organizmie osób z nietolerancją jest niedostatecznie aktywny bądź zupełnie nieobecny, wskutek czego organizm nie radzi sobie z przetwarzaniem przyjmowanych produktów mlecznych.


Zobacz także:


Bez odpowiedniego funkcjonowania enzymu, laktoza zawarta w mleku nie może zostać rozłożona i wchłonięta – nie jest w stanie przejść przez ścianę jelit do naczyń krwionośnych. Pozostaje więc w jelitach i zatrzymuje wodę, a w czasie przechodzenia do jelita grubego – w wyniku działania bakterii jelitowych, podlega fermentacji beztlenowej. Dochodzi do produkcji kwasów organicznych (głównie mlekowego) z wytwarzaniem dużej ilości gazów (przeważnie dwutlenek węgla, także wodór i metan), które drażnią błonę śluzową jelit.

Dolegliwość może się objawiać pod różnymi postaciami:

  • wrodzona, tzw. alaktazja – dziecko nie posiada zdolności wytwarzania enzymu laktazy od momentu poczęcia; pierwsze objawy pojawiają się w pierwszych dniach życia noworodka po spożyciu mleka matki lub mleka modyfikowanego, zawierającego laktozę;
  • pierwotna, tzw. hipolaktazja typu dorosłych – pojawia się w okresie dojrzewania lub wczesnej dorosłości jako cecha dziedziczona (genetycznie uwarunkowany niedobór laktazy), polega na tym, że organizm ogranicza wydzielanie enzymu wraz z wiekiem i rozszerzaniem diety;
  • wtórna, tzw. nabyta – może mieć charakter przejściowy (np. w wyniku stosowania antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych) lub utrwalony (przy przewlekłych stanach chorobowych jelitowo-żołądkowych).

Uwaga! Tymczasowa nietolerancja laktozy może się pojawić u wcześniaków z uwagi na to, że ich organizm nie potrafi jeszcze wytwarzać laktazy. W tym przypadku problem jest tylko chwilowy i ustępuje samoczynnie w momencie, gdy jelita zaczynają produkować potrzebny enzym.

Objawy

Organizm może sygnalizować, że nie trawi mleka na różne sposoby, w zależności od tego, jaką ilość laktazy uda mu się wytworzyć (im mniejsza ilość, tym poważniejsze symptomy). Niechęć organizmu do mleka można zaobserwować po około 30 minutach (do 2. godz.) od przyjęcia produktu mlecznego. Objawy typowe dla nietolerancji laktozy to:

  • luźne stolce lub biegunki – laktoza zawarta w mleku nie jest w stanie przejść przez ścianę jelit do naczyń krwionośnych, a pozostając w jelitach, zatrzymuje wodę, co prowadzi do biegunki,
  • skurcze żołądka – jako że laktoza nie ulega rozkładowi, pozostaje w stanie nienaruszonym i absorbuje dużą ilość wody; nagromadzony płyn pobudza perystaltykę jelit, powodując rytmiczne skurcze,
  • nadmierne wytwarzanie gazów jelitowych – niestrawiona laktoza, przechodząc do jelita grubego, pod wpływem działania bakterii jelitowych podlega fermentacji beztlenowej i produkcji kwasów organicznych – głównie kwasu mlekowego, z wytwarzaniem dużej ilości gazów – głównie dwutlenku węgla,
  • wzdęcia,
  • nudności,
  • wymioty,
  • kurczowe bóle brzucha,
  • kolki,
  • odgłosy „przelewania” się w brzuchu.

Objawy ustępują zazwyczaj w ciągu kilkunastu godzin.


Może Cię zainteresować: Alergia na mleko krowie – test


Uwaga! Nietolerancja laktozy nie u wszystkich objawia się jednakowo. Niektórzy odczuwają przykre dolegliwości dopiero po spożyciu dużej ilości mleka, u innych – wystarczy niewielka porcja produktu mlecznego. Bywa i tak, że osoba nie uświadamia sobie problemu do momentu, kiedy nie włączy do swojej diety większej ilości produktów mlecznych.

Jak zdiagnozować schorzenie?

Diagnozę w celu potwierdzenia/wykluczenia nietolerancji laktozy stawia się na podstawie zaobserwowanych symptomów, które pojawiają się po spożyciu produktów mlecznych. Czasami są też potrzebne specjalne badania diagnostyczne, takie jak:

  • test tolerancji laktozy – doustne podawanie dwucukru oraz oznaczenie stężenia glukozy w pobieranych w określonych odstępach czasu próbkach krwi;
  • wodorowy test oddechowy – pomiar ilości wodoru wydychanego po spożyciu laktozy;
  • badanie analityczne stolca – określenie pH kału oraz stężenie substancji redukujących i kwasu mlekowego;
  • badanie genetyczne.

Zdecydowanie trudniej jest zdiagnozować nietolerancję wrodzoną u noworodka czy niemowlęcia – często konieczne jest przeprowadzenie biopsji jelita cienkiego.

Nietolerancja laktozy

Jak leczyć schorzenie?

Trudno w tym wypadku mówić o leczeniu, bo – jak już zostało wspomniane, nietolerancja jest stanem stałym i wynika z niedyspozycji organizmu. Jedyne, co można zrobić, to unikać mleka i jego przetworów. Zaleca się całkowite odstawienie:

  • świeżego mleka i śmietany,
  • maślanki,
  • majonezu,
  • deserów na bazie mleka: naleśników, czekolady, lodów, budyniów, tortów, kremów na bazie śmietany lub mleka, bitej śmietany, ptasiego mleczka, ciasteczek maślanych, herbatników,
  • produktów zawierających w składzie mleko w proszku,
  • wszelkich produktów spożywczych, które zawierają laktozę.

Uwaga! Należy mieć świadomość tego, że laktoza jest wykorzystywana do produkcji wielu produktów spożywczych. Osoby ze stwierdzoną nietolerancją powinny unikać wszystkiego, co może zawierać nawet śladowe ilości tego składnika, jak np. płatki śniadaniowe, chipsy, krakersy, wyroby piekarskie, margaryna, produkty typu instant, sosy, a czasami także dodatki smakowe do mięs przetworzonych, np. parówek, kiełbasek czy konserw. Laktoza znajduje się również w otoczkach niektórych leków – drażetek czy syropów.

W przypadku wrodzonej nietolerancji laktozy, dieta eliminacyjna wymagana jest przez całe życie. Jeśli nietolerancja ujawnia się w późniejszym okresie (hipolaktazja typu dorosłych), wówczas mamy do czynienia z niezupełnym zanikiem laktazy – w tym przypadku konieczne jest określenie stopnia tolerancji organizmu i dopasowanie do niego ilości spożywanego nabiału. W przypadku wtórnej nietolerancji laktozy wymagana jest okresowa eliminacja mleka.

Pamiętaj!

Nietolerancja laktozy Często bywa mylona z alergią pokarmową na mleko. Tymczasem, to dwa zupełnie osobne schorzenia, które łączy jedno – awersja organizmu do mleka.

Co zamiast mleka?

Eliminacja czy chociażby ograniczenie produktów mlecznych w diecie dziecka jest bardzo niekorzystne dla młodego organizmu, który dopiero się rozwija i dla którego wapń jest niemalże podstawowym składnikiem odżywczym. Należy więc zwrócić szczególną uwagę na to, by w menu dziecka znalazły się:

  • jogurty, kefiry, kwaśne mleko – produkty poddane fermentacji zawierają mniej dwucukru , a co więcej, będące ich składnikiem probiotyki są zdolne do wytworzenia enzymu laktazy,
  • ser żółty, ser biały kwaśny,
  • przetwory mleka sojowego – w racjonalnych ilościach;
  • migdały,
  • orzechy,
  • żółtka jaj,
  • warzywa zielonoliściaste (kapusta, szpinak, brukselka),
  • warzywa strączkowe (np. fasola, groch, soczewica),
  • ryby (zwłaszcza szprotki, sardynki, sardele).

Przeczytaj: Mamo, chce mi się pić! Czym gasić dziecięce pragnienie?


W przypadku nietolerancji laktozy warto też włączyć do diety dziecka probiotyk Latopic, który zawiera szczepy bakterii kwasu mlekowego i wykazuje wysoką aktywność fermentacyjną (szczepy te działają jak laktaza, która jest odpowiedzialna za rozkładnie dwucukru laktozy ). Podawanie probiotyku mobilizuje organizm dziecka do fermentacji laktozy, a tym samym – zwiększa jego tolerancję dla mleka i jego przetworów. Dodatkowo, regularne przyjmowanie probiotyku zmniejsza częstotliwość i nasilenie nieprzyjemnych objawów ze strony układu pokarmowego – w przypadku spożycia produktów, zawierających laktozę.

Należy też pamiętać, że laktoza jest składnikiem nie tylko mleka krowiego, ale także ludzkiego. W przypadku noworodka i niemowlęcia, jej nietolerancja wymaga zrezygnowania z karmienia naturalnego. Zamiast niego zaleca się podawać mleko modyfikowane lub mieszanki mleczne, które nie zawierają źle trawionego składnika (laktozę zastąpiono w nich innymi cukrami).

Tematy: laktoza, mleko,nietolerancja laktozy


@ śledź nas na instagramie
Ten komunikat o błędzie jest widoczny tylko dla administratorów WordPressa

Błąd: nie znaleziono kanału.

Przejdź na stronę ustawień kanału Instagramu, aby utworzyć kanał.

powrót do góry