Termin „ mikroflora, mikrobiota” oznacza zbiór wszystkich drobnoustrojów bytujących w określonym środowisku (organizmie człowieka), czyli bakterii, grzybów, wirusów. Natomiast pojęcie „mikrobiom” oznacza geny mikrobioty zasiedlającej organizm człowieka , które tworzą wspólnie koncepcję „superorganizmu” opierającą się na wzajemnej interakcji genów mikrobioty zasiedlającej nasz organizm ( ponad 1 mln genów) i genomu człowieka ( 23 000 genów). Organizm człowieka powinno się traktować całościowo jako ekosystem, czyli zbiór pozostających ze sobą w ścisłej zależności komórek ludzkich oraz komórek mikroorganizmów zasiedlających nasz organizm.
Mikrobiota jelitowa zdrowego dziecka kształtuje się ostatecznie w 3. roku życia; a wiele prac naukowych zwraca uwagę na kluczową rolę pierwszego 1000 dni życia dziecka, po których skład tego ekosystemu nie ulega już zasadniczym zmianom i utrwalona w tym okresie mikrobiota wywiera wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego przez pozostałe lata życia, co określane jest w medycynie mianem tzw. „programowania mikrobiotycznego”. Im dalej odchodzimy od „naturalnego” trybu życia w kierunku modelu „zachodniego” tym większe są zaburzenia bioróżnorodności mikrobioty, a w konsekwencji większe ryzyko zachorowań na tzw. choroby cywilizacyjne (potwierdzono, że wzrost częstości zachorowań na choroby alergiczne pozostaje w związku ze zmianą trybu życia na „zachodni” – czyli poprawą higieny, zmniejszeniem ilości dzieci w rodzinie, zmianą diety czy powszechnym nadużywaniem stosowania antybiotyków).
Kolejnym ważnym krokiem było rozważenie możliwości ingerencji w proces stymulacji odporności poprzez ingerencję w mikrobiotę jelitową za pomocą stosowania probiotyków. Pierwszą taką próbę z zastosowaniem probiotyków w profilaktyce pierwotnej alergii przeprowadziła profesor Kalliomaki w Finlandii, podając Lactobacillus rhamnosus GG, rozpoczynając podawanie na 2-4 tygodnie przed porodem u matki i kontynuując je przez 6 miesięcy po porodzie u dziecka i wykazała 2- krotnie mniejsze ryzyko wystąpienia AZS w 2, 4 i 7 roku życia.
Kolejne lata badań udowodniły, że korzystny efekt działania probiotyków jest zdecydowanie szczepozależny i zależy od składu mikrobioty grupy docelowej, co powoduje konieczność doboru specyficznych szczepów dla określonych populacji. W naszej polskiej populacji dzieci, przy doborze probiotyków, opieramy się na badaniach, wykonanych w Polsce, w ramach których z 24 przebadanych szczepów wyizolowanych z kału polskich niemowląt wyselekcjonowano trzy szczepy probiotyczne: Lactobacillus rhamnosus ŁOCK 0900, Lactobacillu rhamnosus ŁOCK 0908 i Lactobacillus casei ŁOCK 0919, a następnie przeprowadzono randomizowane, podwójnie zaślepione badanie z grupą kontrolną oceniające przebieg AZS na tle alergii na białko mleka krowiego. Wykazano że podawanie doustne zliofilizowanej mieszaniny 3 szczepów probiotycznych przez 3 miesiące indukuje znamienną poprawę kliniczną u 93% w grupie dzieci z wypryskiem IgE-zależnym, i po 2 latach (niezależnie od alergii) szybciej prowadzi do rozwoju tolerancji na białko mleka krowiego (u 81% dzieci).
Autor:
Prof. dr hab. n. med. Ryszard Kurzawa
Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc
Oddział Terenowy im. Jana i Ireny Rudników w Rabce-Zdrój
