Schemat żywienia niemowląt zawiera zalecenia dotyczące rozszerzania diety dzieci do 12 miesiąca życia. Dotyczy on zarówno niemowląt karmionych piersią, jak i mlekiem modyfikowanym. Mówi o tym, jakie pokarmy wprowadzać, w jakiej ilości, konsystencji i w jakim czasie.
Czym jest schemat żywienia niemowląt?
Instytut matki i dziecka zaleca karmienie naturalne. Nie w każdym przypadku jest to jednak możliwe, dlatego schemat przedstawia potrzeby niemowląt, z uwzględnieniem sposobu karmienia. Został on opracowany przy współpracy Sekcji Żywieniowej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, lekarzy rodzinnych, pediatrów, dietetyków i rodziców niemowląt. Schemat jest swoistym przewodnikiem, uczącym o rozszerzaniu jadłospisu dziecka, tak, by był on optymalnie dostosowany do jego potrzeb. Wytyczne żywieniowe zmieniają się wraz z postępem nauki i medycyny, dlatego model żywieniowy jest ciągle udoskonalany.
Jak stosować schemat żywienia?
Wielu rodziców nie wie, w jaki sposób, sukcesywnie rozszerzać dietę i prawidłowo stosować żywienie niemowląt. Schemat pokazuje, w którym miesiącu życia należy wprowadzać dany pokarm i w jakiej formie. Jednak nie należy się do niego sztywno stosować. Potrzeby niemowląt są różne i zależą od wielu czynników. To rodzic decyduje, kiedy i co poda dziecku. Nie należy karmić dziecka na siłę potrawami, których nie chce ono zjadać. Każde dziecko wymaga indywidualnego jadłospisu, który uwzględni jego upodobania smakowe i apetyt. Bardzo ważne jest, by rodzic, planując jadłospis, wykluczył z niego potrawy, na które dziecko jest uczulone lub ma nietolerancję pokarmową. Schemat ma służyć temu, by rodzic wiedział, w jaki sposób bilansować składniki diety.
Schemat rozszerzania diety
Schemat żywienia niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym jest obecnie taki sam jak dla dzieci karmionych piersią. W ubiegłych latach różnił się w zależności od sposobu karmienia. Niemowlęta karmione sztucznie dostawały wcześniej inne pokarmy niż te karmione piersią. Obecnie rodzicom łatwiej korzystać ze schematu, gdyż dotyczy on wszystkich dzieci. Każde niemowlę ma zalecane wprowadzanie nowych pokarmów w tym samym czasie. Rodzice muszą pamiętać, że podane wielkości porcji i liczba posiłków są orientacyjne, dlatego nie trzeba ściśle trzymać się wartości ilościowych, jakie podaje schemat żywienia niemowląt. Instytut matki i dziecka informuje, że dziecko karmione piersią wymaga minimum 8 posiłków, a wielkość porcji wypijanego mleka nie jest mierzona. Liczba posiłków dziecka karmionego butelką również może ulec zmianie w zależności od potrzeb dziecka. Ilość podawanego mleka należy dobrać indywidualnie.
Wprowadzanie nowych pokarmów
Chociaż schemat żywienia niemowląt karmionych piersią i mlekiem modyfikowanym wskazuje ukończenie czwartego miesiąca życia jako moment rozszerzenia diety, dotyczy to wyłącznie wyjątkowych sytuacji. Wprowadzanie nowych pokarmów powinno się zaczynać od 6 miesiąca życia. Do końca pierwszego roku życia niemowlę, jako podstawę diety ma mleko matki lub modyfikowane. Dodatkowe posiłki mają uzupełniać dietę i zastępować mleko lecz ma to następować stopniowo i bez pośpiechu. To dziecko ma prawo decydować, czy chce zjadać nowe pokarmy. Na koniec pierwszego roku życia przynajmniej trzy posiłki w jadłospisie niemowlęcia powinny być mleczne.
Produkty wprowadzane do diety dziecka
Rozszerzanie diety zaczyna się stopniowo od niewielkich porcji. Początkowo mogą to być produkty uzupełniające, takie jak kasze, ryż, pieczywo, warzywa, ryby, jaja i mięso. Nie ma przeciwwskazań do tego, by wprowadzać je w dowolnej kolejności. Zaleca się jednak wcześniejsze podanie warzyw, a dopiero po dwóch tygodniach owoców. Dzieci preferują smak słodki, dlatego lepiej najpierw zapoznać je z innymi produktami.
Alergeny
Nie ma przeciwwskazań do opóźnienia podawania pokarmów potencjalnie uczulających. Produkty, takie jak krowie mleko, jaja, orzechy, cytrusy, wprowadza się jak wszystkie inne potrawy. Ich opóźnione wprowadzanie do diety nie ma wpływu na pojawienie się bądź nie alergii. Krowie mleko do roku życia dziecka nie powinno przekraczać 500 ml dziennie.
Inne produkty
W jadłospisie niemowlęcia należy ograniczyć sól i cukier. Ma to na celu prawidłowe kształtowanie nawyków żywieniowych i uniknięcie w przyszłości nadciśnienia czy cukrzycy. Rezygnuje się z syropów cukrowych, słodzenia pokarmów, kostek rosołowych do przyrządzania posiłków, słonych przetworów itp. Dzieciom w pierwszym roku życia nie podaje się miodu. Jego spożycie niesie z sobą ryzyko wywołania botulizmu dziecięcego. Dużą uwagę należy zwracać na skład potraw i napoi. Soki powinny być naturalne, bez substancji słodzących i konserwantów. Zaleca się niewielkie ilości soku, podawane łyżeczką. Jednym z pierwszych produktów wprowadzanych do diety powinno być mięso, gdyż posiada ono dużą zawartość żelaza. Drób, wołowina, królik, jagnięcina to chude mięsa, odpowiednie dla niemowląt. Ryby podaje się dziecku przynajmniej 2 razy w tygodniu. Najlepsze są tłuste gatunki morskie, jednak nie zaleca się ryb drapieżnych, jak np. makrela. Każdy pokarm podawać należy w małych porcjach, stopniowo zwiększając ich wielkość.
