Unikanie glutenu wydawać się może karkołomnym zadaniem, bo ten newralgiczny składnik pokarmowy znajduje się nawet w produktach, których nigdy byśmy o to nie podejrzewali… Osoby zmagające się z kłopotliwą alergią wiedzą jednak, że bez tego składnika naprawdę da się żyć! Pytanie – na co dzień czy także od święta..?
Alergia na gluten brzmi dość niewinnie – z jej nazwy wynikać bowiem może, że uczulenie dotyczy tylko jednego składnika pokarmowego. Co z tego, kiedy okazuje się, że składnik ten jest obecny niemalże we wszystkim, co na co dzień spożywamy..?
Alergia na gluten, czyli… na co właściwie?
Gluten to – mówiąc ściśle, mieszanina białek roślinnych, gluteniny i gliadyny, występująca w ziarnach niektórych zbóż, np. pszenicy, żyta i jęczmienia. A oto przykładowa lista produktów spożywczych, zawierających ową wybuchową dla alergików mieszankę: mąka (pszenna, żytnia, jęczmienna), płatki (pszenne, żytnie, jęczmienne, owsiane), kasza (manna, kuskus, jęczmienna, owsiana), makaron (pszenny, żytni), pieczywo (każde, jeśli nie jest oznaczone jako bezglutenowe), pierogi, pyzy, kopytka, naleśniki, herbatniki, wafle, biszkopty, pierniczki, sucharki, paluszki, ciasta, ciastka, drożdżówki, pizza…
Oczywiście to tylko czołówka. Kolejny problem polega na tym, że istnieje cały szereg produktów spożywczych, które mogą – choć nie muszą, zawierać gluten, a tym samym – nie powinny być spożywane przez osoby ze stwierdzoną alergią. To przykładowo: płatki śniadaniowe kukurydziane, mąka (kukurydziana, ryżowa, gryczana), wędliny, konserwy rybne i mięsne, parówki, kotlety mielone, pulpety, hamburgery, jogurty owocowe, maślanki smakowe, napoje czekoladowe, serki topione, wyroby seropodobne, przeciery pomidorowe, produkty wegetariańskie (typu sojowe kotlety, pasztety, majonezy), gumy do żucia, żelki, nadziewane cukierki, batony, gotowe budynie, lody, czekolada, chipsy…
Podsumowując – osoba z alergią na gluten nie powinna spożywać jakichkolwiek produktów bez dokładnego przeczytania składu na opakowaniu oraz wcześniejszego rozeznania, co do ewentualnej, przypadkowej obecności glutenu w produkcie.
Bez glutenu – da się żyć!
Brzmi groźnie i nieprawdopodobnie. Osoby zmagające się od lat z alergią na gluten wiedzą jednak, że unikanie tego składnika naprawdę jest możliwe i z czasem zaczyna sprawiać coraz mniej problemów. Kiedy mamy już sprawdzone piekarnie, cukiernie i sklepy z żywnością, omijamy po prostu te miejsca, które nie są jeszcze przystosowane do obsługi osób z alergią (miejmy nadzieję, że z biegiem lat coraz więcej sklepów uzupełni swoją ofertę w produkty bezglutenowe).
A jednak zdarzają się sytuacje, kiedy glutenowy problem daje o sobie znać podwójnie – to wszelkie wyjścia do restauracji czy spotkania u znajomych. Jeśli są nam bliscy, wiedzą o naszej przypadłości i tak skomponują menu, że nie znajdzie się w nim żaden niepożądany produkt. Kiedy jednak wybieramy się do kogoś, kto mniej nas zna (lub nie zna nas wcale), ryzyko, że na stole znajdą się produkty zawierające uczulający składnik, jest ogromne. W takim wypadku nie pozostaje nic innego, jak asekuracyjne wyposażenie się we własne przekąski i wytłumaczenie gospodarzom powodu, dla którego nie sięgamy po stojące na stole dania.
Kolejną sytuacją, w której alergia daje o sobie znać ze wzmożoną siłą, są święta, wymagające postawienia na stole tradycyjnych posiłków, bez których świętowanie – zwyczajnie traci swój urok. Bo czy ktoś wyobraża sobie Wigilię bez domowej roboty barszczu z uszkami, pierożków z kapustą i tradycyjnej kutii? Nie! I wiecie co – osoby z alergią na gluten też ich sobie nie wyobrażają! Dlatego poniżej przedstawiamy alternatywne wersje popularnych wigilijnych dań – właśnie w wersji bezglutenowej!
Sprawdź: Słodycze. Święta bez słodyczy?
Barszcz z uszkami
Nie ma przeciwwskazań do spożycia barszczu czerwonego przez osobę z alergią na gluten.
uszka do barszczu
ciasto:
- 2 szkl. mąki bezglutenowej
- 1 szkl. kleiku ryżowego
- 2/3 szkl. wody
- 1 łyżeczka oleju
- szczypta soli
- łyżka mąki ryżowej do podsypania ciasta przy wyrabianiu
Kleik ryżowy mieszamy dokładnie z wodą, następnie dodajemy do niego mąkę, olej i sól. Powstałe ciasto rozwałkowujemy, podsypując mąką ryżową. Za pomocą foremki lub kieliszka wykrawamy małe kółka, pośrodku których kładziemy po pół łyżeczki farszu (przykładowy przepis poniżej). Kółeczka z farszem składamy na pół i sklejamy brzegi, by zaś otrzymać uszko – przeciwstawne rogi. Gotowe uszka wrzucamy powoli do garnka z wrzącą, osoloną wodą i gotujemy do momentu wypłynięcia.
farsz:
- 1/2 kg kiszonej kapusty
- 1 cebula
- 1 łyżka oliwy z oliwek
- woda
- szczypta soli
Kapustę zalewamy niewielką ilością wrzącej wody i dusimy pod przykryciem. W tym czasie siekamy cebulę w drobną kostkę i smażymy na łyżce oliwy. Po usmażeniu dodajemy do duszącej się kapusty. Całość mieszamy i gotujemy do chwili, aż kapusta zmięknie. Farsz nakładamy dopiero po wystygnięciu.
Karp
Nie ma przeszkód, by skosztował go w czasie Wigilii także bezglutenowiec. Jedyne, na co trzeba zwrócić uwagę to to, by nie panierować ryby – w tradycyjnej panierce znajduje się bowiem mąką lub bułka tarta.
Pierożki z kapustą i grzybami
ciasto:
Można wykorzystać przepis na ciasto na uszka.
farsz:
- 40 dag kapusty kiszonej
- 3–4 dag suszonych grzybów
- 1–2 cebule
- 2 łyżki oleju
- sól i pieprz
Z ciepłego jeszcze ciasta lepimy pierogi. Na wykrojone za pomocą szklanki krążki nakładamy farsz, po czym zlepiamy dokładnie brzegi. Gotowe pierogi wrzucamy powoli na osolony wrzątek i gotujemy bez przykrycia do momentu wypłynięcia.
Krokiety z kapustą i grzybami
Na około 10 -12 sztuk (w zależności od wielkości) potrzebujemy następujące składniki:
ciasto:
- 2 szkl. mąki bezglutenowej
- 2 łyżki mąki – ryżowej i z amarantusa
- 5-6 jajek
- 6 szklanek mleka
- 4-5 łyżek oliwy
- szczypta soli
- bułka tarta bezglutenowa
Roztrzepujemy jajka w misce, następnie dolewamy do nich mleko, a na końcu dosypujemy mąkę. Solimy do smaku. Naleśniki smażymy, a po wystygnięciu rozsmarowujemy na środku po jednej łyżce farszu (przykładowy przepis poniżej) i zwijamy. Krokiety obtaczamy w ubitym jajku i bułce tartej, a następnie smażymy na złoty kolor.
farsz:
- 1/2 kg kapusty kiszonej
- 1 szkl. suszonych grzybów
- 1 biała cebula
- 2 liście laurowe
- 2 ziela angielskie
- bulion warzywny
- pieprz i sól
- oliwa z oliwek
Suszone grzyby zalewamy szklanką wrzątku kilka godzin przed przygotowaniem farszu – zostawiamy do wystygnięcia. Cebulę kroimy w kostkę i szklimy na łyżce oliwy z oliwek. kroimy grzyby na kawałki i wrzucamy do garnka, kiedy cebula zacznie się rumienić. Podobnie w przypadku kapusty. Całość zalewamy wodą pozostałą po suszonych grzybach. Dodajemy liście laurowe, ziele angielskie, doprawiamy solą i pieprzem. Na koniec zalewamy bulionem warzywnym i dusimy pod przykryciem na małym ogniu przez około 1,5 godziny.
Sprawdź: Mikołajkowe naleśniki ryżowe z musem owocowym
Łazanki z kapustą
składniki:
- makaron bezglutenowy – łazanki
- kapusta kwaszona
- kiełbasa bezglutenowa
- pieczarki
- sól
- pieprz
- papryka słodka mielona
- kminek
Makaron gotujemy według przepisu na opakowaniu. Kapustę obgotowujemy we wrzącej wodzie – dwa razy odlewając wodę. Bezglutenową kiełbasę obgotowujemy, kroimy w kostkę i podsmażamy na patelni. Na maśle podsmażamy też pieczarki. Mieszamy, doprawiamy przyprawami
Kluski z makiem
składniki:
- 250 g maku
- 250 g makaronu bezglutenowego – łazanki
- 2 szklanki mleka
- 1/2 szklanki miodu
- 2 łyżki masła
- 1 miąższ z laski wanilii
- bakalie (wg uznania, np. rodzynki, daktyle, orzechy)
Zalewamy mak mlekiem i gotujemy przez 20 minut na niewielkim ogniu. Po wyjęciu dwukrotnie mielimy mak w maszynce. Następnie dodajemy do niego miód i wanilię – całość mieszamy. W tym czasie podsmażamy bakalie, a następnie dodajemy je do maku. Kluski gotujemy zgodnie z przepisem na opakowaniu, a następnie łączymy z przygotowaną wcześniej masą.
Kutia
składniki:
- 1 szkl. brązowego ryżu
- 1 szkl. niebieskiego maku
- 1/2 szklanki mleka sojowego
- sok z połówki cytryny
- około 16 daktyli
- około 3-4 figi
- garść rodzynek
- około 4 suszone morele
- garść orzechów włoskich
- garść migdałów bez skórki
Ryż gotujemy w lekko osolonej wodzie, odcedzamy, przelewamy zimną wodą, osączamy. Mak wsypujemy do rondelka, przepłukujemy, zalewamy wrzątkiem i gotujemy na małym ogniu przez około 20 minut, by spęczniał. Studzimy, przekładamy do blendera, dolewamy mleko sojowe i miksujemy całość. Orzechy oraz połowę migdałów grubo siekamy.
Morele, daktyle, figi oraz rodzynki parzymy na sitku. Morele, figi i daktyle siekamy. Połowę daktyli miksujemy z połową szklanki ciepłej wody na gęsty krem. Ryż łączymy z makiem, dodajemy rodzynki, posiekane orzechy, migdały, morele, figi i daktyle. Mieszamy z kremem daktylowym oraz sokiem z cytryny. Wkładamy do formy, ugniatamy tak, by masa się zlepiła, a następnie wykładamy na półmisek. Na koniec dekorujemy całymi migdałami.
—
Wigilia bez glutenu jest nie tylko możliwa, ale także – równie smaczna! Jeśli macie własne, sprawdzone przepisy na wigilijne dania bez glutenu – piszcie w komentarzach lub na forum w dziale Kącik kulinarny alergików!
Sprawdź: Święta w domu alergika – jakich ozdób i zapachów unikać?
