Toksoplazmoza to choroba odzwierzęca, która jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży lub tych, które planują posiadanie potomstwa. Zarażone kobiety nie mają charakterystycznych objawów, ale pasożyt, który ją wywołuje przenosi się z krwią matki przez łożysko i może doprowadzić do śmierci płodu. Co zrobić, jeśli zachorujesz na toksoplazmozę w ciąży?
Co to właściwie jest?
Toksoplazmoza to choroba pasożytnicza, wywołana przez pierwotniaka – Toxoplasma gondii. Występuje on powszechnie u ptaków i ssaków, jednak jego ostatecznym żywicielem są koty. Kiedy pasożyt wniknie do organizmu domowego pupila zaczyna się rozmnażać. Formy rozwojowe są wydalane z kałem kota i rozsiewane praktycznie wszędzie. To właśnie one stanowią źródło zakażenia dla człowieka.
Zobacz: Badania w ciąży, które musisz wykonać
Kobieta w ciąży może zarazić się toksoplazmozą jedząc zanieczyszczone owoce i warzywa, a także niedogotowane mięso. Zdarza się także, że do zakażenia dojdzie przez ranki w uszkodzonym naskórku lub przez spojówki (jeśli kobieta jest weterynarzem i ma stały kontakt ze zwierzęciem). Przyszła mama może się zarazić także od chorego kota. Jeśli planujesz dziecko, a w domu masz czworonoga nie musisz oddawać go pod czyjąś opiekę – zachowanie higieny powinno wystarczyć.
Toksoplazmoza w ciąży – czy jest groźna?
Jeśli do zarażenia toksoplazmozą doszło zanim zaszłaś w ciążę – organizm wytworzył już ochronne przeciwciała. Jednak jeżeli zaraziłaś się będąc już w ciąży – wzrasta ryzyko zainfekowania dziecka przez łożysko. W pierwszym trymestrze ciąży wynosi ono 25%, 50% w drugim i 65% w trzecim trymestrze ciąży. Konsekwencje choroby również są zależne od czasu zainfekowania. Są one tym poważniejsze – im wcześniej do nich dochodzi. Na samym początku ciąży toksoplazmoza może spowodować poronienie, jednak po 12 tygodniu ciąży strata dziecka już Ci nie grozi.
Toksoplazmoza objawy – jak rozpoznać?
Toskoplazmoza u części chorych przebiega bezobjawowo. U reszty zarażonych zależy od tego, z jakim typem choroby mamy do czynienia.
- Toksoplazmoza nabyta – objawy najczęściej przypominają grypę: obrzęk węzłów chłonnych, dolegliwości stawowe, stany pozapalne narządów zajętych przez chorobę, a nawet zapalenie mózgu i opon mózgowych
- Toskoplazmoza wrodzona – objawami jest tzw. triada Sabina-Pinkertona, czyli małogłowie lub wodogłowie, zapalenie siatkówki i naczyniówki, a także znaczne opóźnienia w rozwoju.
Sprawdź też: Zakazane kosmetyki w ciąży
W zależności od umiejscowienia pasożyta – występują także inne rodzaje dolegliwości. Najczęściej występują trzy postacie choroby:
- Toskoplazmoza węzłowa – powiększenie jednego lub kilku węzłów chłonnych oraz objawy podobne do grypy
- Toskoplazmoza gałki ocznej – zaburzenia widzenia, łzawienie, światłowstręt, ból oka
- Toskoplazmoza uogólniona – objawy są podobne do zapalenia mózgu, czyli ból i zawroty głowy, zaburzenia równowagi i trudności z koncentracją
Jak wykryć toksoplazmozę?
Ginekolog, aby wykryć toksoplazmozę w ciąży zleca badanie krwi na obecność przeciwciał IgM i IgG. Pierwsze z nich to przeciwciała wczesne, które są wytwarzane w pierwszym tygodniu od zarażenia. Toksoplazmoza IgG i jej przeciwciała pojawiają się w krwi od 2 do 4 tygodnia od momentu zarażenia. Jeśli przeciwciała utrzymują się na stałym poziomie świadczą o toksoplazmozie przebytej w przeszłości.
W zależności od wyników badań lekarz ustala czy doszło już do zakażenia czy nie i decyduje o dalszej terapii:
- Toksomplazmoza IgG (-), IgM (-) – nie było infekcji, należy wykonywać badania kontrolne co trzy miesiące.
- Toksomplazmoza IgG (+), IgM (-) – przebyte zakażenie, należy powtórzyć badanie po trzech tygodniach
- Toksomplazmoza IgG (-), IgM (+) – nowa infekcja, należy iść do lekarza.
- Toksomplazmoza IgG (+), IgM (+) – niedawne zakażenie, przy obecności objawów należy rozpocząć leczenie. Przy braku objawów należy powtórzyć badanie po trzech tygodniach.
Toksoplazmoza w ciąży – jak leczyć?
Wybór leczenia zależy od lekarza. Najczęściej stosuje się leczenie antybiotykami. Jest ono trudne, ponieważ kobiecie w ciąży nie zaleca się stosowania antybiotykoterapii. Dlatego w licznych przypadkach stosuje się Spiramycynę, Rowamycynę i Sumamed, antybiotyki, które nie przenikają przez łożysko i są bezpieczne dla dziecka.
Szybkie zdiagnozowanie i prawidłowe leczenie pozwala zredukować zakażenie dziecka do minimum. Jeśli jednak doszło do infekcji płodu – konieczne jest zastosowanie leczenia skojarzonego, czyli kilku leków na raz. Przyszła mama prawdopodobnie trafi do szpitala. Dziecko, które przyjdzie na świat z takiej ciąży musi być zbadane pod kątem występowania toksoplazmozy wrodzonej. W tym celu wykonuje się badanie USG lub płynu owodniowego. Po porodzie z ciąży zagrożonej chorobą należy przez rok sprawdzać u każdego dziecka poziom przeciwciał. U dzieci niezarażonych poziom IgG powinien się obniżać.
Toksoplazmoza w ciąży – jak zapobiegać?
Ponad połowa kobiet ma za sobą infekcję, ale z braku charakterystycznych objawów – po prostu o tym nie wie. Dzięki temu jest bezpieczna w ciąży. Czy da się sprawdzić jeszcze przed poczęciem dziecka czy toksoplazmoza Ci zagraża? Tak. Wystarczy zbadać krew na obecność przeciwciał.
Warto przeczytać: Niepokojące objawy w ciąży: kiedy zacząć się martwić?
Jeśli masz za sobą zakażenie, to badanie wykryje przeciwciała klasy IgG (utrzymują się we krwi latami). Jeśli stężenie IgG jest ujemne – nastąpiło zakażenie chorobą i należy przestrzegać wszelkich zaleceń lekarza, żeby uniknąć infekcji w ciąży.
Nie każde zakażenie jest równoznaczne z powstaniem wad u dziecka. Aby oszacować ryzyko należy sprawdzić kiedy doszło do zakażenia, w tym celu zbadać awidność przeciwciał IgG. Pozwala ona ustalić, czy infekcja jest świeża czy przebyta kilka miesięcy bądź lat wcześniej.
Toksoplazmozie można zapobiegać utrzymując właściwą higienę w domu. Lekarze zalecają:
- Unikanie surowego lub niedogotowanego mięsa
- Mycie i obieranie warzyw i owoców
- Unikanie nieprzegotowanej wody
- Dokładne mycie rąk przed i po posiłku
- Dokładne mycie deski do krojenia
- Używanie osobnej deski do krojenia mięs oraz owoców i warzyw
- Wykonywanie prac ogrodowych w rękawicach
Jeśli masz w domu kota unikaj przytulania i całowania go. Po zabawie z czworonogiem dokładnie umyj ręce. Wymianę piasku i czyszczenie kuwety zostaw innym domownikom, a jeśli już musisz zrobić to sama koniecznie załóż gumowe rękawiczki. Pamiętaj, że szczególnie niebezpieczny jest kontakt z kocimi odchodami.
Statystyki pokazują, że w Polsce 70% kotów jest zarażona pasożytem. Wśród ludzi występuje u około 50% populacji. Zarażenie kobiety jeszcze przed zajściem w ciążę nie stanowi zagrożenia dla płodu, jednak infekcja u ciężarnej wywołuje zapalenie łożyska i zainfekowanie go. Wrodzona toksoplazmoza jest śmiertelnie niebezpieczna. Nabyta natomiast nie stanowi poważnego zagrożenia dla ludzkiego organizmu.
