Urlop rodzicielski – czy na pewno wiecie o nim wszystko? Zebraliśmy dla was najważniejsze informacje.
Czym jest urlop rodzicielski?
Na początek informacja podstawowa, której nadal ciężko przebić się do publicznej świadomości. Urlop rodzicielski to nie to samo co urlop macierzyński, nie jest też jego częścią ani to macierzyński nie jest częścią rodzicielskiego. Na powtarzany w mediach „rok urlopu” składają się obecnie:
- urlop macierzyński (obowiązkowy),
- dodatkowy urlop macierzyński (opcjonalnie),
- urlop rodzicielski (opcjonalnie),
przez które „przeplata się” jeszcze urlop ojcowski. Chodzi o to, że – o ile, korzystając kolejno z powyższych urlopów wydłużamy sobie czas pobytu z dzieckiem w domu do maksymalnie jednego roku, urlopem ojcowskim nie można go już przedłużyć. Tata może skorzystać z dwóch tygodni wolnego wyłącznie przez pierwszy rok po urodzeniu dziecka.
Ile trwa?
Urlop macierzyński trwa 20 tygodni (ok 5 miesięcy), dodatkowy urlop macierzyński to kolejne 6 tygodni, zaś rodzicielski – maksymalnie 26 tygodni.
Łącznie daje nam to 52 tygodnie urlopu, ale podkreślmy raz jeszcze – sam rodzicielski trwa maksymalnie 26 tygodni.
O ile czas trwania urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego macierzyńskiego zwiększa się w przypadku urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie (macierzyński: 31 tygodni przy dwójce dzieci, 33 tygodnie przy trójce itd., dodatkowy: do 8 tygodni przy większej liczbie dzieci), w przypadku rodzicielskiego ta zasada nie obowiązuje – maksymalny wymiar urlopu jest stały i nie może przekroczyć 26 tygodni.
Dla kogo?
Pierwsze 14 tygodni urlop macierzyńskiego zarezerwowane jest wyłącznie dla matki (ok 3,5 m-ca), 6 kolejnych tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego może już przejąć ojciec, podobnie jak następne 6 tygodni (dodatkowy macierzyński). Także 26 tygodni urlopu rodzicielskiego pozostaje do pełnej dyspozycji zarówno matki jak i ojca.
Mogą je podzielić pomiędzy siebie (należy go wykorzystać maksymalnie w trzech częściach, trwających co najmniej po osiem tygodni), może je wykorzystać tylko jedno z nich bądź też oboje w tym samym czasie. Należy jednak pamiętać, że łączny wymiar rodzicielskiego nie może przekroczyć 26 tygodni, a to oznacza, że w tym samym czasie rodzice mogą korzystać z takiego urlopu maksymalnie przez 13 tygodni.
Tylko na umowę o pracę? Tak – i to matki!
O ile urlop rodzicielski nie jest urlopem macierzyńskim, jest od niego zależny – należy się rodzicom w związku ze stosunkiem pracy matki dziecka i tylko po wcześniejszym wykorzystaniu urlopów macierzyńskich (podstawowego i dodatkowego). Tymczasem, urlop macierzyński to świadczenie, przysługujące matce – pracownicy, ale tylko tej, która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Nie przysługuje w przypadku zatrudnienia w ramach umów cywilnoprawnych – o dzieło czy zlecenie.
Jeśli więc mamie dziecka nie przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego, również tata nie będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego. W takiej sytuacji – pozostaje mu jedynie urlop ojcowski.
Jak się o niego starać?
O ile urlop macierzyński jest przyznawany matce automatycznie – nie trzeba się o niego starać, by skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, trzeba już złożyć wniosek.
Jak na razie nie istnieją określone wzory wniosków, którymi musieliby posługiwać się rodzice – wnioski takie mogą mieć dowolną formę pisemną, przy czym najważniejsze jest to, by zawierały datę oraz podpis wnioskującego.
Czy jest płatny?
Tak, ale i tutaj istnieją zasady dodatkowe. Jeżeli od razu podejmiecie decyzję o wykorzystaniu pełnego wymiaru urlopu (52 tygodnie) i złożycie wniosek na co najmniej 14 dni po porodzie, wówczas wynagrodzenie przez cały ten okres będzie wynosiło 80 proc. Jeśli jednak zdecydujecie o tym dopiero po wykorzystaniu pierwszej części, wówczas pierwsza będzie opłacana w 100 proc., zaś wynagrodzenie za kolejne pół roku obniży się do 60 proc. (w takiej sytuacji wniosek trzeba złożyć w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem kolejnego urlopu, czyli w trakcie korzystania z dodatkowego macierzyńskiego).
