Każdą matkę w zachwyt wprawia delikatna i gładka skóra jej nowo narodzonego dziecka, a niepokoją pojawiające się krostki. Wypryski zwykle kojarzą się ze skazą białkową, dlatego rodzice dokonują pochopnych i często drastycznych zmian w diecie niemowlęcia, czasem samodzielnie, a czasem za poradą lekarza, który nie dokonał dokładnego badania małego pacjenta. Nie każde jednak zmiany skórne u maluszka świadczą o skazie białkowej, mogą być bowiem również wynikiem innych dolegliwości.
Najczęściej pojawiające się zmiany skórne u noworodków i niemowląt
U większości noworodków, w górnej części ciała w pierwszych dniach życia (2-3) pojawia się pokrzywka w formie czerwonych plam lub krostek. Jej wystąpienie to prawdopodobnie wynik reakcji adaptacyjnej organizmu dziecka na znajdujące się w otoczeniu bakterie, które osiedlają się na jego skórze. Przypadłość ta ustępuje samoistnie po około dwóch tygodniach. Pomiędzy drugim a czwartym tygodniem życia pojawia się trądzik noworodkowy, objawiający się pryszczami i małymi krostami koloru czerwonego, które z reguły również ustępują samoistnie. Jeśli jednak dolegliwość ta rozszerzy się na inne części ciała, takie jak zgięcia kończyn, kark, fałdy brzucha lub pachy, mówimy o wyprysku łojotokowym (najczęściej objawia się on między trzecim a szóstym tygodniem życia). Towarzyszy mu z reguły silny stan zapalny z krostkami i strupami. Dolegliwość ustępuje sama około pierwszego roku życia i wymaga specjalistycznego leczenia jedynie w sytuacji, kiedy ma formę sączącą. Innymi zmianami skórnymi są prosaki, mające postać żółtych krostek wielkości łebka od szpilki, pojawiające się na nosie i policzkach, a u większości niemowląt także na podniebieniu i wale dziąsłowym. U zapoconych maluchów mogą pojawiać się potówki, pojawiające się najczęściej między udami lub pod pachami.
Powyższe zmiany z reguły nie wymagają żadnych zabiegów i bardzo rzadko konieczne jest skonsultowanie ich z lekarzem pediatrą lub dermatologiem w celu ustawienia odpowiedniego leczenia.
Konsultacje z lekarzem warto podjąć w przypadku pojawienia się trądziku niemowlęcego. Przypadłość ta pojawia się na przełomie pierwszego i drugiego kwartału życia dziecka na twarzy, w formie czerwonych plamek, grudek, białych zaskórników lub rzadko zaskórników otwartych (czarnych wągrów – ang. black head). Rzadko kiedy trądzik niemowlęcy ma ostry przebieg z wypryskami ropnymi i torbielami. O ich pojawianie się podejrzewa się nadmierną pracę gruczołów łojowych w skórze, w miejscach narażonych na okresowe przegrzanie. Dlatego obserwuje się pojawianie objawów trądziku na policzkach, na których dziecko śpi lub na czole pod czapką. W swojej typowej formie nie wymaga on z reguły leczenia. Trądzik zanika w sposób naturalny po schłodzeniu skóry dziecka, między innymi w czasie pobytu na dworze. Innymi z kolei hipotezami powstawania trądziku niemowlęcego jest działanie podwyższonego stężenia androgenów wytwarzanych w ciele kobiety w czasie ciąży, a których zawartość w ciele matki po porodzie spada powoli i jest on przekazywany dziecku z mlekiem karmiącej. Za inną przyczynę uważa się predyspozycje genetyczne.
Trądzik niemowlęcy – jak leczyć?
Zaleca się z reguły mycie dziecka delikatnymi preparatami, nie stosuje się maści czy antybiotyków. W ostrych i długotrwałych przypadkach konieczna może być konsultacja z lekarzem endokrynologiem, ponieważ zmiany te mogą świadczyć o zachwianiu równowagi hormonalnej u dziecka. By zapobiegać zmianom trądzikowym, należy unikać przegrzewania dziecka. Ubranka i pościel ze sztucznych tkanin także mogą nasilać objawy trądziku.
Trądzik niemowlęcy a skaza białkowa
Skaza białkowa to powszechnie używana nazwa na krosty i wypryski pojawiające się na ciele dziecka w reakcji na jedzenie oparte głównie na mleku krowim lub jego przetworach w diecie matki karmiącej piersią albo bezpośrednio w diecie malucha. Schorzenie rzadziej dotyczy białka jaj. W literaturze fachowej, wśród lekarzy i specjalistów żywienia człowieka stosowanie terminu skaza (białkowa) jest ograniczone do genetycznej skłonności do rozwoju alergii przekazywanej z pokolenia na pokolenie i obejmującej alergie pokarmowe, a także astmę atopową, AZS czy alergiczny nieżyt nosa. Natomiast w języku potocznym pojęcia skaza używa się do szeroko pojmowanej alergii pokarmowej, głównie na białko mleka krowiego, która jest uwarunkowana immunologicznie. Podobne do alergii na białka mleka krowiego objawy daje nietolerancja na białka mleka krowiego, która ma jednak inny mechanizm powstawania i często bywa z nią mylona. Skazie białkowej często towarzyszy biegunka lub wymioty, w ciężkich przypadkach obrzęki dróg oddechowych, a nawet wstrząs anafilaktyczny. Alergie pokarmowe z reguły ustępują z wiekiem, jednak w skrajnych przypadkach mogą one utrzymać się przez całe życie.
Skaza białkowa – jak leczyć?
Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta. W przypadku dzieci, u których stwierdzono skazę białkową lub nietolerancję na białka mleka krowiego, trzeba w miarę możliwości powrócić do karmienia piersią, a jeśli nie jest to możliwe, wprowadzić do diety dziecka produkty modyfikowane, zawierające hydrolizowane białka mleka krowiego lub produkty oparte na przetworzonej soi, przy czym te drugie zalecane są od szóstego miesiąca życia. Jeśli u dziecka karmionego piersią także występują objawy skazy białkowej lub inne symptomy wskazujące na alergię pokarmową, matka musi bezwzględnie zastosować dietę eliminacyjną i zrezygnować z produktów mleczarskich oraz wołowiny i cielęciny, ewentualnie z innych produktów alergizujących.
Trądzik niemowląt budzi wiele obaw, ponieważ jego objawy przypominają inną, o wiele poważniejszą chorobę – skazę białkową. Dlatego w przypadku zaobserwowania krost i grudek na ciele dziecka, warto skonsultować je ze specjalistą.
