Zazwyczaj ujawnia się w okolicach 2 – 3 miesiąca życia, a dokucza przez pierwsze 2 – 3 lata. Czym jest, jak się objawia i jak z nią walczyć?
Czym jest?
Skazą białkową nazywamy jeden z rodzajów alergii pokarmowej, który objawia się w większości przypadków uczuleniem na mleko, jego przetwory oraz jajka. Warto mieć na uwadze, że dziecko ze skazą białkową może być uczulone także na inne produkty – nie tylko te, zawierające białko. Należy szczególnie uważać na typowe alergeny, jak cytrusy, truskawki, nowalijki, wołowinę, cielęcinę, wieprzowinę, ryby, soję, miód czy orzeszki ziemne.
Schorzenie częściej dotyka dzieci rodziców, którzy sami są alergikami (przy czym nie jest istotne, z jakim rodzajem alergii się zmagają), ale warto wiedzieć, że może się ujawnić także w rodzinie, w której dotychczas nie odnotowano przypadku alergii. W takim wypadku mówi się o wpływie zmian cywilizacyjnych, jak chociażby zanieczyszczenie środowiska, obecność dużej ilości substancji chemicznych w otoczeniu czy większa sterylność życia. Prawdopodobieństwo pojawienia się skazy białkowej zwiększa też obecność innych, współwystępujących alergii, np. na pyłki czy roztocza kurzu domowego.
Zobacz również:
- Skaza białkowa. Objawy u niemowlaka
- Czy alergenność pokarmów zmienia się podczas przetwarzania termicznego?
- Problemy skórne niemowląt – powód do paniki?
Na czym dokładnie polega skaza białkowa?
Organizm dotkniętego nią dziecka nie potrafi w całości rozbijać przyjmowanego białka na aminokwasy. Uznawane jest ono za zbyteczny produkt przemiany materii, którego organizm nie jest w stanie w całości spożytkować. To owa niemożność strawienia białka przybiera postać reakcji alergicznych.
Jak się objawia?
- wysypka
Na początku pojawia się wysypka w postaci drobnych, czerwonych krosteczek bądź niewielkich, ale szerokich, rumianych i błyszczących plam. Atakuje miejsca za uszami (tzw. efekt naderwanego ucha – skóra pęka w okolicy małżowin usznych) i na policzkach, a przy silnej postaci schorzenia obejmuje także szyję, tułów, ręce (szczególnie zgięcia łokciowe) i nogi (szczególnie miejsca pod kolanami).
- swędząca i łuszcząca się skóra
Skóra staje się sucha, zaczyna się łuszczyć (zwykle schodzi płatami) i nieprzyjemnie swędzi, co prowokuje dziecko do pocierania i drapania swędzących miejsc. Tym bardziej, że dolegliwości nasilają się pod wpływem potu, wody, podrażnienia skóry (np. niewłaściwą odzieżą) czy ząbkowania. To z kolei sprzyja różnego rodzaju zakażeniom – bakteryjnym, wirusowym czy grzybiczym.
Uwaga! Opisane objawy określane są przez lekarzy mianem atopowego zapalenia skóry.
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego
To kolejny objaw skazy białkowej. Pojawić się mogą kolki, bóle brzucha, nadmierne ulewanie, wymioty, zaparcia, biegunki, wzdęcie brzucha, utrata apetytu, słabszy przyrost masy ciała – zwolnione tempo wzrastania (mimo, że dziecko jest karmione w sposób zalecany przez lekarzy), a także pasma śluzu lub krwi w stolcu. Czasami pojawiają się też problemy ze strony układu moczowego.
Sprawdź: Pierwsze objawy alergii pokarmowej u dziecka
- częste infekcje
Notoryczny katar, kaszel, sapka, trudności z oddychaniem, duszności, nieżyt gardła, oskrzeli, świsty w klatce piersiowej, częste zapalenia ucha, stany podgorączkowe – te objawy również bywają skutkiem alergii pokarmowej na mleko.
- nadpobudliwość
Bywa i tak, że głównymi – a czasami wręcz jedynymi objawami skazy białkowej są nadpobudliwość psychoruchowa, rozdrażnienie i płaczliwość dziecka.
- wstrząs anafilaktyczny
To stosunkowo rzadka konsekwencja skazy białkowej, ale warto mieć świadomość takiej ewentualności. Określamy w ten sposób gwałtowną reakcję alergiczną, która pojawia się w przeciągu kilku do kilkunastu minut od spożycia uczulającego pokarmu. Najpoważniejszym objawem jest obrzęk twarzy, ust i języka, który powoduje problemy z oddychaniem.
Inne możliwe symptomy to biegunka, intensywne wymioty, pokrzywka, zaczerwienienie skóry, obniżenie ciśnienia tętniczego oraz niewyczuwalne tętno, a także nagła utrata przytomności.
Uwaga! W przypadku pojawienia się wstrząsu anafilaktycznego, konieczna jest jak najszybsza interwencja lekarska, ponieważ może on stanowić zagrożenie nie tylko dla zdrowia, ale także dla życia dziecka.
Jak leczyć skazę białkową ?
Skaza białkowa dokucza zazwyczaj do 2 – 3 r. ż., a czasami ustępuje już po pierwszym roku. Nie oznacza to jednak, że można ją tak po prostu „przeczekać”. Nieleczona może być źródłem naprawdę poważnych powikłań, a w niektórych przypadkach – opóźnienia prawidłowego rozwoju dziecka.
Leczenie zwykle nie wymaga podawania leków i opiera się na odpowiedniej diecie, której podstawą jest unikanie mleka krowiego i jego przetworów. Wprowadzając do diety dziecka nowe produkty należy postępować podobnie, jak w przypadku innych alergii pokarmowych – każdy produkt podawać osobno, w niewielkiej ilości, w bezpiecznym odstępie czasu od poprzedniego i z uwagą obserwować reakcję dziecięcego organizmu.
Po kilku – kilkunastu miesiącach diety warto wykonać tzw. test prowokacji, który polega na podaniu dziecku niewielkiej ilości mlecznego produktu i ocenie reakcji organizmu. Należy jednak pamiętać, że wiek, w którym można bez obaw włączyć do jadłospisu nabiał może być bardzo zróżnicowany. Stąd też lekarze skłaniają się ku temu, by dietę eliminacyjną kontynuować przez co najmniej pierwszy rok życia (najlepiej 1,5 roku).
W przypadku ciężkiej postaci alergii, lekarz może przepisać leki przeciwhistaminowe bądź leki z epinefryną, które podaje się natychmiast po przypadkowym spożyciu nabiału i powstaniu reakcji alergicznej. W przypadku objawów charakterystycznych dla AZS, do pielęgnacji dziecka należy używać emolientów. Jeśli zmiany skórne są wyjątkowo nasilone, wówczas lekarz może zdecydować o podaniu kortykosteroidów, które mają działanie przeciwalergiczne i przeciwzapalne.
Sprawdź: AZS – zmiany atopowe na skórze dziecka
Czy wiesz, że…
Skaza białkowa zazwyczaj ujawnia się w okolicach 2 – 3 miesiąca życia, a dokucza przez pierwsze 2 – 3 lata.
Jaka dieta przy skazie białkowej?
Podstawą leczenia skazy białkowej jest unikanie mleka krowiego i jego przetworów. Jednak dieta małego alergika różni się, w zależności od tego, czy:
- dziecko karmione jest naturalnie
Jeżeli dziecko karmione jest naturalnie, na dietę bezmleczną musi przejść mama. Powinna zwracać uwagę na etykiety przyjmowanych produktów i z ostrożnością podchodzić do wzmianek o „śladowej ilości” nabiału. Do pokarmów, których należy unikać, zalicza się także czerwone mięso – wołowe i wieprzowe, cytrusy, owoce drobnopestkowe czy orzechy.
Uwaga! Warto podkreślić, że skaza białkowa nie jest powodem do zaprzestania karmienia piersią! Co więcej, alergolodzy zalecają wręcz, by niemowlęta były karmione jedynie mlekiem matki przez pierwsze sześć miesięcy.
- dziecko karmione jest sztucznie
W przypadku dziecka karmionego sztucznie, lekarz przepisuje specjalny preparat zastępczy, zwany hydrolizatem mleka krowiego. W takim preparacie cząsteczki białka są rozbite na mniejsze elementy, co ułatwia dziecku ich trawienie. Posiadają one wyłącznie tłuszcze roślinne, znacznie lepiej przyswajane przez dzieci ze skazą białkową, a zawarte w nich węglowodany dobrane są w odpowiednich proporcjach. Niektóre dzieci ze skazą białkową dobrze tolerują inne mleko niż krowie, np. ryżowe, sojowe czy kozie – przed ich podaniem dziecku warto skonsultować się z pediatrą.
- dziecko przyjmuje już inne pokarmy
Rozszerzając dietę dziecka, które jest uczulone na mleko, należy pamiętać, że szkodzą mu także inne produkty mleczne, jak jogurty, serki, śmietana, kaszki i deserki na bazie mleka. Z uwagą należy czytać etykiety, ponieważ śladowe ilości mleka mogą znajdować się w produktach, które naszym zdaniem – mówiąc potocznie – „nawet obok mleka nie leżały” (ketchup, parówki).
Rozszerzając dietę malucha każdy nowy produkt należy podawać osobno i w bezpiecznym odstępie czasu od poprzedniego. Produkty najczęściej uczulające zaleca się podawać dopiero po 2. roku życia.
Nie należy jednak zapominać, że dieta eliminacyjna musi być uzupełniona odpowiednimi substytutami – mleko i jego przetwory to ważny element ludzkiego jadłospisu, z którego nie można tak po prostu zrezygnować. Wyeliminowanie tych składników z menu wiąże się przede wszystkim ze zmniejszeniem podaży wapnia, stąd też należy podawać dziecku produkty bezmleczne bogate w ten składnik.
Marsz alergiczny, źródło: https://www.latopic.pl/Alergia-pokarmowa/Czym-jest-marsz-alergiczny
Uwaga! Warto mieć świadomość, że dzieci ze skazą białkową są bardziej narażone na rozwiniecie się innych alergii w późniejszym okresie życia – zarówno alergii pokarmowych, jak i astmy czy alergicznego nieżytu nosa.
